AUTORKI: Agnieszka Cegłowska, Katarzyna Nowak
STRESZCZENIE: Mesjodens to najczęściej występująca postać zębów nadliczbowych. Jego obecność może powodować różnego rodzaju zaburzenia funkcjonalne lub anatomiczne w jamie ustnej, jak również być bezobjawowa. Nasza praca oparta jest na przeglądzie piśmiennictwa i opisie przypadku pacjentki przyjętej w Poradni Chirurgii Stomatologicznej Centrum Medycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Oddział Stomatologii z powodu objawów bólowych w obrębie przedniego odcinka szczęki. Diagnostyka radiologiczna ujawniła nieprawidłowe leczenie endodontyczne oraz uszkodzony mieszek zęba nadliczbowego. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi lekarzy na konieczność indywidualnego rozpatrywania metod leczenia w zależności od wieku pacjenta, a przede wszystkim symptomów występowania zębów nadliczbowych.
SŁOWA KLUCZOWE: mesjodens, zęby nadliczbowe, zęby zatrzymane, CBCT, leczenie chirurgiczne
KEY WORDS: mosiodens, supernumerary teeth, impacted teeth, CBCT, surgical
ABSTRACT: Mesiodens is the most frequent form of supernumerary teeth. Its presence can cause various types of functional or anatomical disorders in the oral cavity, as well as be asymptomatic. Our work is based on a review of the literature and a case report of a patient admitted to the Dental Surgery Clinic of the Medical Center of the Medical University of Warsaw, Dentistry Department due to pain symptoms in the anterior jaw. Radiological diagnostics revealed incorrect endodontic treatment and a damaged follicle of the supernumerary tooth. The aim of the article is to draw the attention of physicians to the need to individually consider treatment methods depending on the patient's age and, above all, the symptoms of supernumerary teeth treatment.
ARTYKUŁ OPUBLIKOWANY: 24 marca 2023 r.
Wstęp
Hiperdoncja to zwiększona liczba zębów w uzębieniu stałym lub mlecznym, której przyczyną jest nadczynność listewki zębowej, występująca przypadkowo lub dziedzicznie (1). Zęby te mogą przyjmować formę zębów dodatkowych (o budowie eumorfi cznej – prawidłowej) lub nadliczbowych (dysmorfi czne – nieprawidłowe) (2). Jedną z najczęstszych jej postaci jest mesjodens – ząb środkowy nadliczbowy stanowiący około połowę zębów nadliczbowych. Występuje w linii pośrodkowej, najczęściej pojedynczo, w ok 20% podwójnie lub potrójnie (2); znacznie częściej w szczęce niż w żuchwie (5, 6) – jest wtedy nazywany zębem bródkowym (łac. hamulus) (4), z preferencją do płci męskiej (1). Najczęściej przyjmuje formę stożkowatą lub guzkowatą, rzadziej są to postacie różyczkowate, kroplowate, dłutkowate, pieńkowate, z dodatkowymi guzkami (2). Diagnostyka radiologiczna zębów nadliczbowych opiera się na klasycznej rentgenodiagnostyce, a w przypadku zębów zatrzymanych metodą z wyboru jest badanie tomografi i stożkowej (CBCT). Pozwala ono na dokładne określenie ich położenia, w tym stosunku do struktur kostnych takich jak dno jamy nosowej (z perforacją blaszki zbitej lub zachowaniem jej ciągłości); kanał nosowo- podniebienny (lokalizacja częściowa lub całkowita w obrębie kanału); blaszka zbita zewnętrzna wyrostka zębodołowego szczęki (3).
Opis przypadku
Do Poradni Chirurgii Stomatologicznej zgłosiła się 40- letnia pacjentka z powodu narastających dolegliwości bólowych w okolicy pośrodkowej wyrostka zębodołowego szczęki. Podawała uraz zębów siecznych z następowym leczeniem kanałowym zęba 11 około 6 miesięcy wcześniej. Wykonano diagnostykę radiologiczną, w tym cbct szczęki, uwidaczniając obecność zęba nadliczbowego- mesjodens oraz nieprawidłowo wypełniony kanał korzeniowy zęba 11. W danym przypadku położenie mesjodens odpowiadało typowi IV wg Lin i wsp. Był on kształtu odwróconego stożka, korona skierowana w stronę jamy nosowej z perforacją blaszki zbitej jej dna.
Ryc. 1. Mesjodens zlokalizowany powyżej wierzchołków zębów siecznych
Ryc. 2. Perforacja blaszki zbitej dna jamy nosowej
Ryc. 3. Uszkodzenie mieszka zębowego mesjodens przez ćwiek gutaperkowy
Znajdujący się poza wierzchołkiem zęba materiał endodontyczny (ćwiek gutaperkowy) uszkodził mieszek leżącego powyżej zęba nadliczbowego. W związku z powyższym zdecydowano o leczeniu chirurgicznym. Przed przystąpieniem do zabiegu pacjentce pobrano krew, z której po odwirowaniu uzyskano fibrynę bogatopłytkową (PRF). W znieczuleniu miejscowym nasiękowym (Artykaini hydrochloridum 40mg/ml+ Adrenalini tartras 0, 01mg/ml) odwarstwiono trapezowy płat śluzówkowo- okostnowy z cięciem przez brodawki zębowe (marginalny) od strony wargowej wyrostka zębodołowego szczęki. Wiertłem różyczkowym na prostnicę chirurgiczną zniesiono blaszkę zbitą kości wyrostka, usunięto nadmiar materiału endodontycznego z nieznaczną resekcją wierzchołka korzenia z.11 (wypełnienie wsteczne Pro Root MTA). Następnie usunięto ruchami wyważającymi ząb nadliczbowy razem z mieszkiem zębowym. W pozabiegowym ubytku kości umieszczono PRF, wykonano repozycję płata przedsionkowego, a ranę zszyto szwami pojedynczymi węzełkowymi (nić poliamidowa 5/0). Pacjentka zgłosiła się po 10 dniach celem usunięcia szwów- stwierdzono prawidłowe gojenie tkanek miękkich. Kolejne badanie kontrolne odbyło się po upływie trzech miesięcy. Badaniem radiologicznym (rvg) stwierdzono cechy prawidłowej odbudowy tkanki kostnej. Pacjentka nie uskarżała się na żadne dolegliwości.
Omówienie i wnioski
Zatrzymane zęby nadliczbowe powinny być usuwane jeśli stanowią przeszkody anatomiczne, funkcjonalne lub gdy mają nietypowy obraz. Mogą być one przyczyną retencji zębów mlecznych, opóźnionego, zatrzymanego lub ektopowego wyrzynania zębów stałych, stłoczeń, przemieszczeń, rotacji zębów sąsiednich, diastemy, torbieli pierwotnej lub zawiązkowej, resorpcji korzenia sąsiedniego zęba, bólów neuralgicznych. Zlokalizowane w odcinku przednim mogą stanowić problem estetyczny (2). W przypadku niewyrzniętych zębów siecznych środkowych, gdzie mesjodens stanowi przeszkodę w ich prawidłowym wyrzynaniu, zabieg usunięcia zęba dodatkowego powinien być wykonany jak najwcześniej, w wieku od 8 do 12 lat, aby wykorzystana była siła samoistnego wyrzynania zęba (9). Obecność zębów zatrzymanych, które nie powodują żadnych zaburzeń ani dolegliwości nie stanowi natomiast wskazania do interwencji chirurgicznej (7). Operacyjne usunięcie głęboko leżących zębów zatrzymanych może być przyczyną powstania znacznych defektów tkanki kostnej, może być związane z koniecznością ekstrakcji innych zębów (7) oraz ryzykiem uszkodzenia sąsiednich struktur anatomicznych. Decyzja o postępowaniu terapeutycznym powinna uwzględniać także wiek pacjenta- u osób powyżej 35r. ż. zęby nadliczbowe bezobjawowe są pozostawiane do obserwacji (7). Opisywany przez nas przypadek dotyczy pacjentki powyżej tej granicy wiekowej. Decyzja o usunięciu zęba zatrzymanego podyktowana była jednak uszkodzeniem mieszka zębowego przez ćwiek gutaperkowy. Z uwagi na znaczą inwazyjność zabiegu związaną z położeniem zęba nadliczbowego – typ IV wg Lin i wsp. (3), perforacją blaszki zbitej dna jamy nosowej- celem poprawy gojenia tkanek miękkich i regeneracji tkanki kostnej, zastosowano fibrynę bogatopłytkową (PRF) (8).
Ryc. 4. Trapezowy płat śluzówkowo-okostnowy z cięciem przez brodawki zębowe
Ryc. 5. Uwidoczniony dostęp do zęba nadliczbowego
Ryc. 6. Usunięty mesjodens
Ryc. 7. Aplikacja fibryny bogatokomórkowej (PRF)
Ryc. 8. Zszycie rany szwami pojedynczymi węzełkowymi
Tab. 1. Klasyfikacja położenia zębów nadliczbowych w przednim odcinku szczęki wg Lin i wsp.Typ I Zęby położone podniebiennie w stosunku do osi długiej sąsiadującego prawidłowego siekacza i poniżej jego wierzchołka Typ II Zęby położone podniebiennie oraz powyżej wierzchołka sąsiadującego prawidłowego siekacza Typ III Zęby położone na wysokości szyjki prawidłowych zębów (w prawidłowej lub odwrotnej orientacji) Typ IV Zęby zlokalizowane powyżej wierzchołków sąsiadujących z nimi siekaczy lub skośnie (w ustawieniu koroną do dołu lub ku górze) Typ V Najmniej liczny; zęby położone wargowo w stosunku do siekaczy Typ VI Przypadki pośrednie między typem I i II |
Przedstawiony w niniejszym artykule przypadek kliniczny obrazuje konieczność indywidualizacji metod leczenia chirurgicznego. U opisywanej pacjentki przez wiele lat mesjodens nie powodował zaburzeń w układzie stomatognatycznym. Zęby sieczne były prawidłowo wyrznięte i ustawione w łuku zębowym. Dopiero uraz i nieprawidłowe leczenie kanałowe doprowadziły do uszkodzenia mieszka zęba nadliczbowego co zadecydowało o konieczności jego usunięcia.
PIŚMIENNICTWO:
1. Cameron A., Widmer R., Kaczmarek U.; Stomatologia Dziecięca; Edra Urban & Partner, Wrocław 2012; 229–233;
2. Olczak-Kowalczyk D.; Szczepańska J.; Kaczmarek U.; Med Tour Press International; Wyd I, Otwock 2017; 138–139
3. Różyłło-Kalinowska I., Różyłło T.K.; Wyd. CZZąELEJ; Wyd III, Lublin 2021; 172–174;
4. Chęciński MA, Rubinkiewicz A, Chęcińska K. b pośrodkowy żuchwy – przegląd piśmiennictwa. Nowa Stomatol 2019; 24 (4): 127–132
5. Kaczmarek U.; Nieprawidłowości rozwojowe zębów [w:] Jańczuk Z, Kaczmarek U, Lipski M (red.). Stomatologia zachowawcza z endodoncją. Zarys kliniczny. Wyd. 4 PZWL, Warszawa 2014; 77–110
6. Trankmann J.; Rozwój uzębienia i zgryzu [w:] Diedrich P (red.). Ortodoncja i rozwój struktur ustno-twarzowych i diagnostyka. Edra Urban & Partner, Wrocław 2004; 47–72
7. Dominiak M., Zapała J., Gedrange T.; Podstawy Chirurgii Stomatologicznej. Wyd. II Poszerz., Edra Urban & Partner, Wrocław 2013; 224
8. Al- Maawi S., Becker K., Shwartz F., Sader R., Ghanaati S., Efcacy of platelet rich fbrin in promoting the healing of extraction sockets: a systematic review International Journal of Implant Dentistry (2021) 7:117
9. Kryst L. Chirurgia szczękowo-twarzowa, PZWL Warszawa 1983; 106
Autorzy: LEK. DENT. KATARZYNA NOWAK
Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W trakcie odbywania specjalizacji z zakresu chirurgii stomatologicznej. Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W trakcie odbywania specjalizacji z zakresu chirurgii stomatologicznej.
LEK. DENT. AGNIESZKA CEGŁOWSKA
Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W trakcie odbywania specjalizacji z zakresu chirurgii stomatologicznej.
Artykuł opublikowany w numerze 2/2023 magazynu Nowy Gabinet Stomatologiczny. Zobacz pełny spis treści.
Dowiedz się więcej - Nowy Gabinet Stomatologiczny.
Więcej ciekawych artykułów w "Nowy Gabinet Stomatologiczny" -zamów prenumeratę lub kup prenumeratę w naszym sklepie.
