Kompendium wiedzy o pastach do zębów - tabele - Pasty ziołowe

Początkowo pasta do zębów była sprzedawana w słoikach, pierwsza w tubce pojawiła się w roku 1896. Wymyśliła ją firma Colgate&Company. W 1956r. w Stanach Zjednoczonych firma Procter&Gamble wprowadziła na rynek pierwszy produkt z fluorem(2).

Pasta do zębów ma najczęściej postać mieszaniny o konsystencji gęstej śmietany lub kremu. Istnieje też w formie żelu, proszku (np. Biochem proszek z hydroksyapatytem, FITO wybielający proszek do czyszczenia zębów wrażliwych), tabletek (np. Denttabs),które żuje się aż do całkowitego rozpuszczenia, a następnie szczotkuje zęby, są też kapsułki żelowe (Poppits) wyprodukowane z jadalnej roślinnej celulozy i napełniane pastą do zębów. Ten produkt ma szanse na wykorzystanie w NASA, w międzynarodowej stacji kosmicznej. W sprzedaży dostępne są też produkty w sprayu, stanowią one jednak jedynie tymczasową pomoc w utrzymaniu higieny w ekstremalnej nadwrażliwości (SenskinIntensive Spray)(8).

Na rynku znajduje się duża liczba różnorodnych past służących zarówno do codziennej higieny jamy ustnej, jak i do „zadań specjalnych”. Tak wielki wybór powoduje, że dobranie odpowiedniego dla siebie preparatu przysparza wielu trudności. Aby wybrać tę idealną, należy skupić się na jej składzie i wpływie na jamę ustną, potrzebach pacjenta, stanu jego zdrowia i wieku.

W skład past do zębów wchodzi wiele składników. Ze względu na funkcję można je podzielić na następujące grupy: środki ścierne, polerujące, pieniące, zagęszczające (pochodne celulozy, agar-agar, skrobia, poliakrylany, udowodnione krzemiany), konserwujące, środki przeciwdziałające twardnieniu pasty (m.in.70% wodny roztwór sorbitolu i gliceryna), barwiące, smakowe (sacharyna, dulcyna, olejki eteryczne) oraz dodatkowe, takie jak: ekstrakty roślinne, sole mineralne, witaminy, enzymy i pierwiastki. Taka ilość elementów rodzi ryzyko pojawienia się negatywnych interakcji poszczególnych składników. Przykładem takiej niekorzystnej zależności jest dezaktywacja soli fluoru przez węglan wapnia, który znajduje częste zastosowanie jako środek ścierny(3).

Substancje ścierne

Środki ścierne i polerujące pełnią podstawową funkcję w procesie czyszczenia. Usuwają mechanicznie płytkę bakteryjną i przebarwienia pochodzenia zewnętrznego, stanowią 25 – 50% zawartości pasty i są, ze względu na swoją funkcję i ilość,najistotniejszą grupą spośród wszystkich składników. Skuteczność tych związków w większym stopniu zależy od kształtu i wielkości drobin, a nie od ich budowy chemicznej. Za optymalny przyjmuje się kształt najbardziej zbliżony do kulistego, o wielkości nie przekraczającej 10 mikrometrów (4).

Najczęściejw pastach występują: węglan wapnia, wodorotlenek wapnia,wodorotlenek magnezu, tlenek krzemu, hydroksyapatyt, węglanmagnezu, fosforan wapnia, udowodniony tlenek glinu, udowodniona krzemionka,  polimetakrylan metylu PMMA i polichlorek winylu PVC(3).

Substancje te działają jednak ściernie nie tylko na osad odkładający się na powierzchni zębów, ale również na szkliwo i zębinę. Ich poziom abrazyjności określają dwa współczynniki: REA (Radioactive Enamel Abrasion) oraz RDA (Radioactive Dentine Abrasion). Wartość ich określa się w badaniu laboratoryjnym na próbkach szkliwa i zębiny, które wzbudza się neutronowo,a następnie poddaje działaniu badanej pasty. Starte fragmenty szkliwa lub zębiny pozostają w badanym preparacie, a jego radioaktywność, spowodowana obecnością startych tkanek,  zostaje następnie oceniana. Wraz ze wzrostem współczynników RDA i REA rośnie działanie ścierające pasty. Warto zauważyć, że wartości te nie są ze sobą ściśle powiązane – wysoka wartość jednego współczynnika może zachodzić przy niskiej wartości drugiego i odwrotnie(5).Dopuszczalna wartość RDA dla past do codziennego użytku wypuszczanych na rynku europejskich wg norm ISO waha się w przedziale 30–70, pasty wybielające mogą przekraczać poziom RDA 100. W Polsce firmy nie mają obowiązku informować o wartości współczynnika RDA (35).

Stosowanie past o wysokiej ścierności niesie ryzyko destrukcji szkliwa i zębiny, a także może sprzyjać uwalnianiu zwiększonej ilości jonów rtęci z uzupełnień amalgamatowych. Preparaty o tak wysokiej ścierności powinny być jednak wyjątkowo ostrożnie stosowane przez osoby cierpiące na nadwrażliwość.Wśród składników ściernych najwyższy wskaźnik ścieralności zębiny RDA wykazuje tlenek glinu (145 RDA)(3).

Tabela 1. Porównanie ścieralności różnych past

Tabela 2. Współczynnik RDA a abrazyjność

Substancje pieniące

Siarczan laurylosodowy, dodecylobenzenosulfonian sodowy, laurylosarkozynian sodowy są składnikami zapewniającymi obniżenie napięcia powierzchniowego i pienienie, a przez to ułatwienie usuwania płytki nazębnej. Wykazują one również niewielkie działanie antybakteryjne i działają hamująco na powstawanie płytki nazębnej. Przy normalnym zastosowaniu nie mają one klinicznie istotnego wpływu na twarde tkanki, mogą jednak oddziaływać drażniąco na tkanki miękkie – mogą prowadzić do zaognienia toczących się chorób przyzębia, wpływać na powstawanie i rozwój recesji dziąseł oraz nawracających owrzodzeń (6).Stopień podrażnienia jest proporcjonalny do stężenia, wielkości ekspozycji oraz od indywidualnej wrażliwości. Wiele past do zębów zawiera laurylosiarczan sodu (SodiumLaurylSulfate), który Baza Kosmetyczna Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej ocenia go jako środek umiarkowanie toksyczny i mocno podrażniający. Toksykolodzy zalecają, by zawartość SLS w produktach do długotrwałego stosowania była nie większa niż 1%.

Niektóre badania wykazały, że SLS uszkadza warstwę ochronną jamy ustnej, powodując obumieranie białych krwinek i otarcia śluzówki a także sprzyja tworzeniu się aft. Istnieją doniesienia o kumulowaniu się SLS w mózgu, płucach, wątrobie i sercu oraz opotencjalnych szkodliwych i długoterminowych skutkach na te narządy. Z uwagi na podobieństwo czynnościowe do estrogenu, może także zaburzać gospodarkę hormonalną(7,12). Szkodliwy wpływ detergentów może być ograniczany innymi substancjami. Przykładem może być tu triklosan o działaniu przeciwzapalnym, któryi łagodzi drażniący wpływ SLS (6).Badania in vivo wykazały zaś, że betaina nie zmniejsza działania drażniącego na błonę śluzową preparatu zawierającego SLS.Pasta bez surfaktantu nie powodowała podrażnienia śluzówki jamy ustnej, w przeciwieństwie do tej z SLS(9).

Związki fluoru

Najpopularniejszym składnikiem profilaktycznym stosowanym w pastach do zębów jest fluor i jego związki. Mają one zastosowanie zarówno w profilaktyce próchnicy, jak również w leczeniu nadwrażliwości zębów. Działanie przeciwpróchnicowe związków fluoru odbywa się na czterech poziomach (10). Najlepiej znanym jest wbudowywanie się fluoru w strukturę szkliwa na zasadzie reakcji wymiany, gdzie fluor wypiera z kryształów hydroksyapatytu (pH krytyczne 5,5) jony wodorotlenowe, w wyniku czego  zostaje przekształcony w fluoroapatyt (pH krytyczne=4,5), który jest bardziej odporny na działanie kwasów.

Przy stałej podaży niewielkich ilości jonów fluorkowych, rozpuszczonych w ślinie, dochodzi do remineralizacji uszkodzonej struktury krystalicznej szkliwa. Najlepszą efektywnośćwykazują wówczas preparaty zawierające CaF₂, takie jak żele i lakiery fluorkowe(11). Fluor hamuje także enolazę, enzym kluczowy w procesie bakteryjnej przemiany cukrów. Upośledza także transport glukozy przez błonę komórkową bakterii kwasochłonnych i ogranicza ich rozwój odcinając od źródła energii (11).

W pastach do zębów fluor występuje w postaci: fluorku sodu (NaF), monofluorofosforanu sodu (SMFP), fluorku cyny (SnF₂) lub aminofluorku (AmF). Połączenie AmF z fluorkiem cyny jest bardzo istotne, ponieważ aminofluorek jest niestabilny i dopiero w tym połączeniu może spełniać swoją funkcję (14).Działanie fluoru wzmaga się wraz z jego stężeniem w zakresie 1000– 2500 ppm. Ilość nowych ubytków próchnicowych spada o 6% na każde dodatkowe 500 ppm (13).

Stopień przyswajania  fluoru nie zależy jedynie od jego stężenia, ale od jego biodostępności i interakcji z ludzką śliną. Fluor w postaci fluorku sodu (NaF) i monofluorofosforanu sodu (SMFP) stanowią najkorzystniejsze połączenie pod względem biodostępności fluoru w środowisku jamy ustnej (3).

Triklosan

Od lat jest powszechnie stosowanym składnikiem past do zębów jest triklosan – niejonowy, rozpuszczalny w tłuszczach bifenol.  W zależności od stężenia triklosan działa bakteriobójczo lub bakteriostatycznie - w niskich powoduje zmiany w przepuszczalności błony cytoplazmatycznej i wyciek składników komórkowych zaś w wyższych wywołuje koagulację i denaturację białek. Triklosan wiąże się z bakteryjnym enzymem – reduktazą, niezbędną w syntezie kwasów tłuszczowych. Związek ten wykazuje aktywność wobec bakterii Gram (-) i Gram (+), prątków kwasoopornych, grzybów, wirusów, a także pierwotniaków (P.falciparum  i T. gondii) (15,16).

Triklosan ma także działanie przeciwzapalne – jest istotnym inhibitorem prostaglandyny E2, działa podobnie do NLPZ, zmniejszając aktywność cyklooksygenazy-2 (COX-2). Ponadto spowalnia proces tworzenia się płytki bakteryjnej, a w konsekwencji kamienia nazębnego. Działa także jako detergent i konserwant. Z punktu widzenia toksykologii związek ten nie wykazuje działań kancerogennych, mutagennych czy teratogennych, choć udowodniono, że pod wpływem chlorowanej wody triklosan ulega transformacji do chloroformu, który jest podejrzewany o działanie rakotwórcze. Amerykańscy naukowcy ostrzegają, że triklosan uodparnia bakterie na działanie antybiotyków. Istnieją doniesienia o działaniu drażniącym na skórę, czy alergii kontaktowej.Nie jest też polecany kobietom ciężarnym i karmiącym (16).

Triklosan jest związkiem słabo rozpuszczalnym w wodzie i niewykazującym retencji do tkanek zębów i błon śluzowych. Celem zwiększenia jego retencji,do past dodawane są: eter poliwinylometylenowy i kwas maleinowy. W efekcie można uzyskać przedłużenie czasu działania i utrzymywania się minimalnego stężenia, hamującego rozwój drobnoustrojów(15).

Udowodniono skuteczność pasty do zębów zawierającą 0,3% triklosan i eter poliwinylometylowy z kopolimerem kwasu maleinowego w kontroli płytki nazębnej i stanu zdrowia dziąseł, bez wpływu na zmniejszenie nadwrażliwości na zębinę, w porównaniu do konwencjonalnej pasty do zębów z fluorkiem. Pasty do zębów zawierające triklosan / kopolimer powodują większe zmniejszenie liczby płytek nazębnych, zapalenia dziąseł i krwawienia dziąseł w porównaniu do past do zębów fluorowych bez nich(17). Ostatnie badania pokazują, że nylon powszechnie używany w produkcji włosia szczoteczek do zębów może chłonąć i uwalniać triklosan. W ciągu jednego mycia zębów podczas pierwszych 3 dni stosowania pasty wolnej od tego związku, szczoteczki uwalniały  1.0 mg - 2.2 mg triklosanu. Stanowi to 35-73 % ilości zawartego w paście do zębów(38). Pasty z triklosanem to m.in.: Blend-a-med Complete 7 Expert Enamel Protection, Colgate Total, Signal White.

Chlorheksydyna

Wciąż szeroko stosowanym w stomatologii związkiem jest chlorheksydyna. Ma powinowactwo do ujemnych jonów błony komórkowej, co umożliwia jej wnikanie do komórek bakteryjnych, gdzie prowadzi do wytwarzania nierozpuszczalnych kompleksów antygen-przeciwciało. CHX jest skuteczna zarówno przeciw bakteriom G+, jak i G-, niektórym grzybom i wirusom(18).Związek oddziałuje z grupami fosforanowymi i karboksylowymi na powierzchni płytki nazębnej. Ta właściwość jest także przyczyną większości działań niepożądanych, do którychzaliczyć możemy: przebarwienia zębów, zaburzenia smaku, podrażnienie błony śluzowej jamy ustnej, złuszczanie nabłonka oraz reakcje uczuleniowe.

CHX wchodzi w niekorzystne interakcje z wieloma składnikami, często spotykanymi w pastach. Roztwory mydła oraz detergenty anionowe, jony chlorkowe, monofluoran sodu, fluorek cyny, nystatyna i środowisko zasadowe zmniejszają aktywność chlorheksydyny,zaś światło i wysoka temperatura inaktywują lek. Laurosiarczan sodu mocno ogranicza zdolność CHX do retencji w ustach i osłabia jej działanie spowalniające powstawanie płytki bakteryjnej. Z tego względu nie powinno się stosować płukanek zawierających chlorheksydynę bezpośrednio po umyciu zębów czy też past łączących oba składniki.Pasty z zawartością chlorheksydyny w składzie: Curasept, Lacalut, Elgydium(3).

Związki Cyny

Działanie hamujące na rozwój płytki bakteryjnej charakteryzuje jony cyny. W pastach do zębów, cyna jest związana z fluorem w postaci fluorku cyny lub chlorku cyny. Posiada ona właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne, działając na bakterie zarówno G -, G+ jak również na grzyby. Minimalne stężenie hamujące metabolizm bakteryjny jonów cyny w płytce wynosi 20 ppm. Po zastosowaniu pasty do zębów z zawartością 0,454% SnF₂ skuteczny poziom cyny w płytce utrzymuje się od 8 do 12 godzin. Mechanizm działania jonów cyny polega na hamowaniu wydzielania przez bakterie płytki zewnątrzkomórkowych polisacharydów oraz  ich adhezji, co zaburza spójność, grubość i lepkość płytki nazębnej. Ponadto jony cyny łączą się z grupami tiolowymi enzymów szlaku metabolicznego bakterii G(+) płytki zaburzając integralność błony komórkowej i działając bakteriostatycznie.W badaniach in vitro wykazano także bezpośrednie działanie przeciwzapalne stabilizowanego SnF₂ poprzez hamowanie czynnika wirulencji Porphyromonasgingivalis - gingipainy, metaloproteinazoraz enzymu konwertującego IL-1β. Zastosowanie SnF₂ w pastach do zębów (np. Blend-a-med. Clinic Line, Blend-a-med Complete ProtectExpert) jest korzystne ze względu na to, iż oprócz działania przeciwpróchnicowego, obecne jest również działanie antybakteryjne hamujące zapalenie dziąseł oraz redukujące brzydki zapach z jamy ustnej – halitozę(38,260,278).

Zioła

Preparaty zawierające ekstrakty roślinne zwykle traktowane są jako elementy pomocnicze w terapii chorób przyzębia. Najpopularniejszymi i najczęściej stosowanymi w różnych pastach są jeżówka i rumianek. Jeżówka (Echinacea purpurea) ma zastosowanie w stanach zapalnych przyzębia – hamuje działanie hialuronidazy, enzymu  wytwarzanego przez niektóre szczepy bakterii, niezbędnego  w budowie agregatów bakteryjnych na linii szyjki zębowej, wywołujących stany zapalne przyzębia. Wykazuje też działanie immunostymulacyjne – wzmaga replikację limfocytów T, aktywność makrofagów i podnosi poziom neutrofili odpowiedzialnych za niszczenie bakterii(20,24).

Koszyczek rumianku (Anthodium chamonillae) zawiera  olejek eteryczny z przeciwzapalnie działającymi : cham azulenem i a-bisabolem, flawonoidami o właściwościach rozkurczowych i  antyseptycznych. Nadaje się do stosowania we wszystkich stanach zapalnych błon śluzowych w obrębie jamy ustnej. Zioło to stymuluje szybsze tworzenie nabłonka. W badaniach in vitrorumianek powoduje szybsze gojenie ran niż leczenie kortykosteroidami (21). Łagodzi stany zapalne, zmniejsza dolegliwości bólowe dziąseł oraz hamuje krwawienie z drobnych naczyń krwionośnych.

Inne zioła często spotykane w pastach do zębów to ratania, rozmaryn i liście szałwii czy eukaliptus o działaniu przeciwbólowym i bakteriobójczym w stosunku do bakterii Gram (-) i Gram (+).

Tabela 3. Czynniki aktywne w poszczególnych pastach

Pasty do znoszenia nadwrażliwości

Nadwrażliwość to jeden z najczęstszych problemów stomatologicznych, dotyczący nawet 57% społeczeństwa.  Nadwrażliwość jest wywołana zewnętrznymi czynnikami (termiczne, mechaniczne, osmotyczne) i nie da się tej dolegliwości powiązać z żadną inną formą wady lub ubytku zęba. Nadwrażliwość zębiny należy różnicować z zapaleniem miazgi, pęknięciem zębów, obecnością szczelin i mikropęknięć, inwazyjnymi zabiegami stomatologicznymi czy nieszczelną odbudową.Istnieją dwie strategie leczenia nadwrażliwości: przerwanie reakcji na bodziec lub zamknięcie kanalików zębinowych.Pierwszy sposób to tzw. odwrażliwienie, czyli zmniejszenie przewodnictwa bólu polegające na stosowaniu soli potasowych (azotan potasu).Drugi polega na zmniejszaniu otworów kanalików zębinowych lub ich obturacjiprzy użyciu,m.in., związków fluoru (fluorek sodu, fluorokrzemian sodu, fluorek cyny, aminofluorki), związków wapnia, soli strontu i cyny, białek precypitujących czyszczawianu potasu(22).

Najpopularniejszym środkiem stosowanym w pastach w celu znoszenia nadwrażliwości jest azotan potasu. Jego mechanizm działania polega na blokowaniu synaps pomiędzy komórkami nerwowymi (25). Podobnie działa chlorek potasu. Azotan potasu może również powodować obliterację kanalików zębinowych i również w ten sposób zmniejszać nadwrażliwość zębiny (23). W badaniach stwierdzono, że efekt zastosowania 5% KNO₃, zawartego w paście do zębów, jest porównywalny z efektem działania profesjonalnie stosowanych produktów do znoszenia nadwrażliwości.Np. pasta DesensinRepair zawiera 5% azotan potasu, działa desensytyzująco – hamuje przesyłanie bodźców zewnętrznych do zakończeń nerwowych. Zawiera także 0,45% nanohydroksyapatyt, którywnika w szkliwo i łączy się z nim, wypełniając mikrouszkodzenia na jego powierzchni. Tworzy wyjątkowo silną barierę ochronną, odporną na zmywanie oraz działanie bakterii. Zaletą tej pasty jest takżeodbudowa szkliwa i wzmacnianie jego struktury, regeneracja dziąseł, czynnie chroni przed próchnicą i ma niski współczynnik ścieralności RDA – 40.

W pastach przeznaczonych dla pacjentów z nadwrażliwością zębiny można znaleźć kompleks Pro-Arginskładający się z argininy i węglanu wapnia, które pomagają przyciągnąć wapń i fosfor do powierzchni zębiny i odsłoniętych kanalików zębinowych. Powstaje ochronna warstwa, odporna na działanie kwasów i skutecznie uszczelniającą kanaliki zębinowe(26).Technologię tą można znaleźć w paście do codziennego stosowania- ElmexSensitive Professional.

Kolejnym godnym uwagi kompleksem na nadwrażliwośćjest system Novamin stosowany m.in. w paścieSensodyne Odbudowa i Ochronaczy ElmexSensitive Professional. Jest to bioaktywne szkło zawierające fosforokrzemian wapniowo-sodowy, który zamyka kanaliki zębinowe przez wytworzenie warstwy podobnej do hydroksyapatytu na powierzchni zębiny.System ten jest kompatybilny z monofluorofosforanem sodu.

Stosowane są także w pastach do zębów dodatki w postaci chlorku strontu lub octanu strontu i fluoru. Powstają kompleksy strontowo-apatytowe, których złogi wchodzą do kanalików zębinowych.Istotną informacją jest to, iż chlorek strontu nie jest kompatybilny z fluorem, w przeciwieństwie do octanu strontu, który toleruje się zfluorkiem sodu i monofluorofosforanem sodu (22). Również działanie znoszące nadwrażliwość zębiny wykazuje fluorek cyny. Badania wykazały, że jego stosowanie może spowodować częściowe lub całkowite zamknięcie światła kanalików zębinowych (27). To natomiast uniemożliwia drażnienie zakończeń nerwowych i znosi nadwrażliwość.

Pasty wybielające

Najliczniejszą grupę pośród preparatów rozjaśniających stanowią pasty do zębów. Ich działanie opiera się głównie na zdolności do mechanicznego usuwania osadówzewnątrzpochodnych.Zdolność past do usuwania przebarwień wynika głównie z ich właściwości abrazyjnych. Szczególną skutecznością odznaczają się pasty zawierające wodorowęglan sodowy, wodorotlenek glinu i pirofosforany (28). Zewnętrzne przebarwienia zębów mogą pochodzić z absorpcji barwników do powierzchni zęba lub do powierzchni osłonki nabytej. Polifosforany posiadają zdolności usuwania osłonki nabytej i zaadsorbowanych na niej zewnątrzpochodnych barwników. Połączenie fluorku cyny (SnF₂) z polifosforanem (np. sześciometafosforanem sodu w pastach Blend-a-Med Complete ProtectExpert) oferuje korzyści w postaci zapobiegania powstawania przebarwień powierzchniowych oraz hamuje powstawanie kamienia nazębnego, powstrzymując proces mineralizacji płytki nazębnej poprzez wiązanie jonów wapnia (260, 38).Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że najskuteczniejsze pasty mają najwyższy współczynnik RDA.Są więc wysoce niewskazane dla pacjentów cierpiących na nadwrażliwość.Na rynku znajduje się wiele past do zębów, których działanie opiera się na mechanicznym i chemicznym oczyszczaniu, a także na zapobieganiu formowania się kamienia nazębnego (np. Colgate Total, Blend-a-med: 3D White). Stosowanie ich niesie ryzyko pojawienia się nadwrażliwości w wyniku ścierania nie tylko osadów, ale i szkliwa. Jest ono mniejsze, gdy produkt nie zawiera detergentów i wysokiego współczynnika ścieralności (RDA>50) (3). Abrazyjna natura past wybielających została potwierdzona w badaniu wpływu różnych past wybielających na średnią chropowatość powierzchni (Ra) mikrohybrydowej żywicy kompozytowej. Wyniki jednoznacznie wykazały zwiększoną Ra kompozytu we wszystkich grupach, niezależnie od preparatu (33). Okazuje się także, że zarówno pasty do zębów wybielające (z nadtlenkami)i pasty konwencjonalnepowodują chropowatość na powierzchni tytanu i jego stopach. Nie stwierdzono jednak znacznej różnicy podczas badania mikroskopowego – wobu przypadkach pasty do zębów ją zwiększały (35).

W składzie past o właściwościach wybielających z serii Blanx znajdziemy wyciąg z porostu islandzkiego. Wykazuje on działanie bakteriobójcze względem bakterii S.mutans, utleniające. Możliwa jestwięcdelikatna redukcja wewnętrznych przebarwień szkliwa (23, 29-32). W składzie past BlanX White Shock znajduje się opatentowany składnik Actilux. Jest to specjalna formuła, której składniki reagują na światło. Podczas mycia zębów jego cząsteczki wiążą sięze szkliwem, na którym pozostają przez cały dzień. Ich wybielające działanie jest aktywowane każdorazowo przez światło słoneczne. Inny system wybielający to system SP White z linii past Splat, którego jednym ze składników jest enzym papaina, pozyskiwany z owoców papai. Pomaga ona rozluźnić strukturę osadów oraz płytki nazębnej przez co są skuteczniej usuwane.Do uzyskania efektu wybielania stosuje się PVP (poliwinylopirolidon) usuwający przebarwienia i nanocząsteczki hydroksyapatytu, które wkomponowując się w mikroskopijne szczeliny i pęknięcia na powierzchni zębów wygładzają szkliwo i optycznie je rozjaśniają. Jest to Formuła DENTAID technology nanorepair z Pasty VITIS Whitening. 

W niektórych pastach do zębów przeznaczonych do wybielania może znaleźć się nadtlenek karbamidu albo nadtlenek wodoru. Jednak ich stężenie i czas działania są zbyt małe, aby mogły skutecznie działać wybielająco na zęby.

Stosowanie past z: azotanem potasu, monofluorofosforanem sodu, argininą, bioaktywnym szkłemprzed wybielaniem zębów 35% nadtlenkiem wodoru nie wpływa negatywnie na skuteczność zabiegu. Okazuje się także, że pasta do zębów z bioaktywnym szkłem zabezpiecza szkliwo przed szkodliwymi skutkami wybielania zębów (34).

Swoistą grupą past wybielających jest ta dedykowana palaczom. Produkty mają za zadanie zniwelować nieprzyjemny zapach z ust, usuwać przebarwienia i osady powstające na powierzchni zębów podczas palenia, jednocześnie chroniąc zęby przed próchnicą. ROCS Coffee& Tobacco – Pasta usuwająca przebarwienia z kawy, herbaty i dymu tytoniowego posiada kompleks MINERALIN odbudowujący mikrouszkodzenia szkliwa – zawiera fosforan wapnia i magnez. Pasta, dzięki zawartości tlenku krzemu mechanicznie usuwa osad oraz przebarwienia z zębów (RDA = 99).Efekt ten jest wspomagany przez bromelię, enzym pochodzący z ananasa, który aktywnie rozpuszcza osady i spowalnia tworzenie się nalotu na zębach. Pasta neutralizuje nieświeży oddech spowodowany paleniem tytoniu i poprawia stan dziąseł. Wiąże bowiem toksyny i normalizuje mikroflorę bakteryjnąjamy ustnej poprzez obecność witaminy E i ekstraktu z baobabu, który, poza działaniem przeciwutleniającym, nawilża też błonę śluzową i jest źródłem niezastąpionych aminokwasów. Podobne właściwości mapasta z tej samej serii: ROCS Antitobacco – pasta do zębów dla palaczy neutralizująca zapach dymu tytoniowego.

Kolejnym produktem przeznaczonym dla osóbpaląch, a także wielbicieli kawy i herbaty, jest wybielająca pasta do zębów BLANX Anty-Osad, która charakteryzuje się technologią mikrosfer, czyli kapsuł nośnikowych, w których umieszczone zostały substancje aktywne porostu islandzkiego. Mikrosfery są uwalniane stopniowo, odpowiadają za przedłużone działanie wybielające i ochronne pasty, a także zapobiegają powstawaniu nowych przebarwień. W składzie znajdziemy też krzemionkęumożliwiającą głębokie czyszczenie bez ścierania (pasta ma RDA=33) oraz jony fluoru wzmacniające szkliwo i zapobiegające odkładaniu się kamienia nazębnego.Podobne właściwości ma pasta dla palaczy BIAŁA PERŁA, którausuwa przebarwienia na zębach i w szkliwie, powstałe od dymu papierosowego, zachowując przy tym łagodne działanie na szkliwo. Zastosowano tu metodę enzymatycznego wybielania dzięki zwiększonemu stężeniu oksydazy glukozy.Pasta pozwala na przywrócenie i zachowanie naturalnej bieli zębów oraz wspomaga remineralizację szkliwa (1300 ppmF). Olejki eteryczne i mentol zapewniają silny, świeży zapach.

Patrząc na szeroką ofertę producentów past do zębów można być pewnym, że każdy znajdzie coś dla siebie.Ciekawą pozycją zdają siępasty wybielające w kolorze czarnym czy pasty niemiętowe, np. o smaku czekolady(ROCS Chocolate&Mint – Czekoladowa pasta do zębów z miętową nutą), owoców lub przypraw (ROCS Grapefruit &Mint;MarvisCinnamonMint, Marvis Jasmin Mint, HIMALAYA Complete CareSimplyCinnamon), czy coca-coli (ROCS Teens Cola z Cytryną).

Podsumowanie

Ilość substancji wchodzących w składpasty do zębów powoduje, że dobór odpowiedniego preparatu staje się złożoną kwestią. Pacjenci często nie zdają sobie sprawy, że nieodpowiedni jej wybór może spowodować problemy w jamie ustnej. W pierwszej kolejności należy brać pod uwagę, dla kogo jest przeznaczona. Pacjenci z problemami periodontologicznymi powinni stosować pasty ze składnikami o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym. Dobór pasty oraz ewentualne łączenie jej z innymi środkami do higieny jamy ustnej lub lekami powinny być przemyślane ze względu na możliwe interakcje.

Osoby z nadwrażliwością zębiny powinny stosować pasty do zębów o odpowiednim poziomie ścierności (do max RDA = 40)izawierającezwiązki znoszące nadwrażliwość.Pacjentów palących lub chcących rozjaśnić swój uśmiech należy edukować,iż pasty wybielającenajczęściej osiągają swój efekt poprzez mechaniczne ścieranie, co może przy nieumiejętnym szczotkowaniu działać też abrazyjnie na zęby, a nie tylko na osady gromadzące się na ich powierzchni. Pacjenci młodzi lub cierpiący na nadwrażliwość zębiny nie powinny sięgać po produkty z tej grupy.

Znajomość składników past i ich działanie oraz odpowiedni dobór produktów stanowi podstawę optymalnej higieny jamy ustnej i zdrowego uśmiechu.Każde leczenie stomatologiczne bez prawidłowej dbałości o czystość zębów nie ma szans na sukces.

Autor: lek. dent. Magda Sierakowaka

Tytuł lekarza dentysty uzyskała na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, staż podyplomowy odbyła w CM WUM. Aktualnie pracuje w prywatnym gabinecie, wciąż podnosząc swoje kwalifikacje uczestnicząc w kursach, szkoleniach i konferencjach.

Inne artykuły tego autora

Artykuł opublikowany w numerze 7/2017 magazynu Nowy Gabinet Stomatologiczny. Zobacz pełny spis treści.

---

Dowiedz się więcej - Orzecznictwo w stomatologii. Nowy Gabinet Stomatologiczny.

Więcej ciekawych artykułów w "Nowy Gabinet Stomatologiczny" -zamów prenumeratę lub kup prenumeratę w naszym sklepie.

LITERATURA:

1. https://www.statista.com

2.https://www.colgatepalmolive.com/en/us/corp/about/history

3.Kasiak M., Kasiak M., Pasty do zębów – skład i działanie, Farm Pol, 2009,65(9): 665-672

4. Matthews-Brzozowska T., Surdacka A., Jóźwiak K.: Ocena mikroskopowa drobin surowców ściernych niektórych past do zębów. CzasStomat, 1991; XLIV, 6, 416–8

5. Wülknitz P., Cleaning power and abrasivity of European toothpastes. Adv Dent Res;1997 Nov; 11(4), 576–9.

6. Moore C., Addy M., Moran J.: Toothpaste detergents: a potential source of oral soft tissue damage? Int J Dent Hygiene 6. 2008, 193– 198.

7. http://biotechnologia.pl/kosmetologia/sls-sles-i-inne-substancje-pieniace-w-kosmetykach,15403

8. www.prweb.com

9. Rantanen I., Jutila K., Nicander I., Tenouvuo J., SoderlingE.,The effects of two sodium lauryl sulphate-containing toothpastes with and without betaine on human oral mucosa in vivo;Swedish Dental Journal,01Jan2003,27(1):31-34

10. Kaczmarek U.: Mechanizmy kariostatyczne fluoru. Czas. Stomat. 2005, LVIII, 6, 404–413.

11. Casals E., Boukpessi T., McQueen CM., Eversole SL., Faller RV.: Anti-caries Potential of Commercial Dentifrices as Determined by Fluori-dation and Remineralization Efficiency. J Contemp Dent Pract. 2007 November, (8)7, 001–010.

12. http://askthedentist.com/toothpaste-canker-sores/

13. Davies RM., Ellwood RP., Davies GM.: The national use of fluride to-othpaste. Int J Dent Hygiene 1. 2003, 3–8.

14. Sättler M., Hanfl and D., Wetzel W.E.: Fluoride release in children’s toothpastes. SchweizMonatsschrZahnmed. 1993, 103(6),727–31.

15. Banach J.: Kliniczna ocena skuteczności past do zębów z triklosanem oraz innymi preparatami na hamowanie rozwoju płytki bakteryjnej i zapalenia dziąseł – przegląd piśmiennictwa. Czas Stomatol. 2008, 61, 3.

16. http://biotechnologia.pl/kosmetologia/artykuly/obecny-w-kosmetykach-triclosan-toksyczny-nie-tylko-dla-bakterii,1155

17. Al Habashneh R, Farasin R, KhaderY.;The effect of a triclosan/copolymer/fluoride toothpaste on plaque formation, gingivitis, and dentin hypersensitivity: A single-blinded randomized clinical study;Quintessence Int. 2017;48(2):123-130

18. Urbańczyk – Elżbieciak M., Zastosowanie chlorheksydyny w leczeniu endodontycznym; Magazyn Stomatologiczny 6/2008;s.53-54

19. mp.pl

20. Storehagen S., Ose N., Midha S.: Dentifrices and mouthwashes ingredients and their use. Semesteroppgave 10. semester Kull V99 Sek-sjon for odontologiskfarmakologiogfarmakoterapi, Institutt for kliniskodontologi, Detodontologiskefakultet, Universiteteti Oslo.

21. Spyrka A. Zastosowanie ziół w stomatologii; Asystentka i higienistka stomatologiczna, 4/2006

22. Pavolucci G., Grandini S.; Nadwrażliwość zębiny,praktyczny przewodnik z opisami przypadków, broszura Elmex

23. Knight N.N., Tryggve L., Clark S.M., et al.: Hypersensitive Dentin: Te-sting of procedures for mechanical and chemical obliteration of den-tinaltubuli. J Periodontol. 1993, 64, 366–373.

24. Bauer R., Wagner H.: Echinacea species as potential immunostimu-latory drugs. EconMed Plant Res. 1991, 5, 253–321.

25. Kaczmarek U.: Postępowanie diagnostyczno-lecznicze w nadwrażliwości zębiny. Czasopismo Stomatologiczne 2006, XIL, 7, 461–472.

26. http://www.dental-tribune.com/articles/business/poland/683_nowa_technologia_pro-argin.html

27. Jańczuk Z., Kaczmarek U., Lipski M.; Stomatologia zachowawcza z endodoncją, 2014, s.207-210

28. Iwanicka-Frankowska E., Dybiżabańska E., Mienkina D.: Kliniczna ocena dwóch past służących do usuwania przebarwień zewnątrz-pochodnych. Czas. Stomat. 2000, LIII, 8, 474–478.

29. SchweizMonatsschrZahnmed. 1993, 103(6): 727–31

30. Tarbet W.J., Buckner A., Stark M.M., et al.: The pulpal effects of brushing with a 5 percent potassium nitrate paste used for desensitization. Oral Surg 1981, 600–602.

31. Poulsen S., Errboe M., Hovgaard O., et al.: Potassium nitrate toothpaste for dentine hypersensitivity (Review). The Cochrane Collaboration 2004, Issue 4, Wiley Publisher. 1–11.

32. Nagata T., Ishida H., Shinohara H., et al.: Clinical evaluation of a potassium nitrate dentifrice for the treatment of dentinal hypersensitivity. J ClinPeridontol 1994, 21(3), 217–21.

33. da Cas N., Ruat G., Bueno R., Pachaly R., Pozzobon R.. Effect of whitening toothpaste on superficial roughness of composite resin, Gen Dent. 2013 Jul;61(4),8-11.

34. Vieira-Junior W., Lima D., Tabchoury C., Ambrosano G., Aguiar F., LovadinoJ.,Effect of Toothpaste Application Prior to Dental Bleaching on Whitening Effectiveness and Enamel Properties.Oper Dent. 2016 Jan-Feb;41(1),29-38.

35. Faria A., Bordin A., Pedrazzi V, Rodrigues R., Ribeiro R.. Effect of whitening toothpaste on titanium and titanium alloy surfaces. Braz Oral Res. 2012 Nov-Dec;26(6):498-504. Epub 2012 Jul 19.

36. tabela http://www.williamsonperio.com/wp-content/uploads/2014/07/Toothpaste-Abrasiveness-Ranked-by-RDA.pdf.

37. Ulotki produktów zawartych w artykule.

38. pubs.acs.org