Sanitarne wymagania

Ministerstwo Zdrowia otrzymywało w ostatnim czasie wiele sugestii dotyczących zmian w zakresie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 213 poz. 1568 oraz z 2008 r. Nr 30, poz. 187). Tak naprawdę wszystko zmierzało do uproszczenia przepisów. I choć wydaje się to dość niezwykłe, ministerstwo zdecydowało się owe przepisy uprościć. Z uwagi na znaczną liczbę zmian, opracowano zupełnie nowe rozporządzenie.

Najważniejsze zmiany

Zrezygnowano w nim ze szczegółowego regulowania zagadnień ogólnobudowlanych, które w wystarczający i jednolity sposób uregulowane są w ogólnych przepisach prawa budowlanego, a zwłaszcza w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.), tj, szerokość drzwi czy określenie liczby ustępów. Ponadto odstąpiono od określania wymagań dotyczących powierzchni poszczególnych pomieszczeń (gabinety, pokoje chorych), gdyż w wielu przypadkach utrudnia to racjonalne wykorzystanie przestrzeni zakładów opieki zdrowotnej. - Celem nowych regulacji nie jest zachęta do „zagęszczania” pacjentów.

Omawiana zmiana zakłada przesunięcie akcentów, tj. rezygnację z „opcji nakazowej” na rzecz „opcji promującej optymalne rozwiązania”. Uzupełniono natomiast wymagania odnoszące się do wyposażenia izolatki. Z uwagi na coraz częstsze stosowanie basenów jednorazowych konieczne jest wyposażenie izolatki w macerator. W takim przypadku nie ma obowiązku instalowania płuczki- dezynfektora – informuje Ministerstwo Zdrowia.

Nowa regulacja nosi nazwę: „Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej”. Zostało ono opublikowane 2 lutego 2011 roku, w życie weszło 16 lutego. Co zawiera? Definicje pomieszczeń Ministerstwo zdefiniowało, jak powinny wyglądać i w co powinny być wyposażone poszczególne pomieszczenia w przychodni. I tak: gabinet diagnostyczno - zabiegowy jest to pomieszczenie służące do wykonywania zabiegów diagnostycznych lub terapeutycznych o charakterze zabiegowym. Gabinet lekarski to pomieszczenie przeznaczone do badania lekarskiego pacjenta. Pomieszczenie higieniczno-sanitarne to pomieszczenie wyposażone co najmniej w miskę ustępową, umywalkę, dozownik z mydłem w płynie, pojemnik z ręcznikami jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki.

Pomieszczenie porządkowe to pomieszczenie służące do przechowywania środków czystości oraz preparatów myjąco-dezynfekcyjnych, a także do przygotowywania roztworów roboczych oraz mycia i dezynfekcji sprzętu stosowanego do utrzymywania czystości, wyposażone w zlew z baterią i dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym.

Wymagania ogólnoprzestrzenne

Zakład opieki zdrowotnej powinien być zlokalizowany w samodzielnym budynku lub w zespole budynków. Rozporządzenie dopuszcza usytuowanie ZOZ-u lub przychodni w budynku o innym przeznaczeniu (mieszkalnym lub użyteczności publicznej), pod warunkiem jego całkowitej izolacji.

Kształt i powierzchnia pomieszczeń zakładu opieki zdrowotnej powinny umożliwiać prawidłowe rozmieszczenie, zainstalowanie i użytkowanie urządzeń, aparatury i sprzętu, stanowiących jego niezbędne funkcjonalne wyposażenie.

Zatem zrezygnowano z określania, jak duże powinny być poszczególne pomieszczenia i gabinety lekarskie. Oczywiście rozporządzenie ministra infrastruktury o budownictwie reguluje minimalne powierzchnie pomieszczeń przeznaczonych do przebywania ludzi (o tym pisaliśmy szczegółowo w artykułach w 2010 roku).

Zasadniczo w zakładach opieki zdrowotnej nie mogą być stosowane zsypy. Jednak w uzasadnionych przypadkach, w szczególności wynikających z warunków technicznych, państwowy wojewódzki inspektor sanitarny może wyrazić zgodę na zastosowanie w szpitalu zsypów brudnej bielizny.

Meble w pomieszczeniach zakładu opieki zdrowotnej powinny umożliwiać ich mycie oraz dezynfekcję. Warunek ten nie dotyczy mebli w pomieszczeniach administracyjnych i socjalnych. W stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej powinno być co najmniej jedno pomieszczenie porządkowe, umożliwiające dodatkowo mycie i dezynfekcje środków transportu.

Wymagania ogólnobudowlane

Podłogi powinny być wykonane z materiałów umożliwiających ich mycie i dezynfekcję. Połączenie ścian z podłogami także powinno być wykonane w sposób umożliwiający jego mycie i dezynfekcję.

Najlepszym sposobem jest wywiniecie wykładziny podłogowej kilka centymetrów na ścianę. Rozporządzenie jednak nie określa, jak duże to wywinięcie powinno być. Oczywiście w pomieszczeniach administracyjnych i socjalnych można stosować tradycyjną podłogę. Pomieszczenia i urządzenia wymagające utrzymania aseptyki i wyposażenie tych pomieszczeń powinny umożliwić ich mycie i dezynfekcję.

W przypadku konieczności zastosowania sufitów podwieszonych w pomieszczeniach o podwyższonych wymaganiach higienicznych, sufity te powinny być wykonane w sposób zapewniający szczelność powierzchni oraz umożliwiający ich mycie i dezynfekcję.

Wymagania dotyczące Instalacji

Pomieszczenia, w których są wykonywane badania lub zabiegi, powinny być wyposażone w umywalki z baterią z ciepłą i zimną wodą, dozownik z mydłem w płynie, dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym oraz pojemnik z ręcznikami jedno razowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki. Natomiast gabinety, w których są wykonywane badania lub zabiegi przy użyciu narzędzi i sprzętu wielokrotnego użycia, niezależnie od umywalek, powinny być wyposażone w zlew z baterią. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy stanowiska mycia rąk personelu oraz narzędzi i sprzętu wielokrotnego użytku są zorganizowane w oddzielnym pomieszczeniu. Instalacje i urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być kontrolowane i czyszczone zgodnie z zaleceniami producenta urządzeń.

Czynności te muszą być udokumentowane.

Do końca 2016 roku

Jak widać, zmiany nie są zbyt rygorystyczne. Nie mniej Ministerstwo daje aż 5 lat na przystosowanie istniejących już przychodni do nowych warunków budowlanych. Jednak wcześniej, bo do dnia 30 czerwca 2012 r., kierownik zakładu musi stworzyć program dostosowania ZOZ-u do wymagań określonych w nowych przepisach. Program ten musi być zaopiniowany przez właściwego inspektora sanitarnego. Oczywiście nowo projektowane ZOZ-y muszą już stosować się do przepisów nowego rozporządzenia.

Wymagania dla przychodni

1. W przychodniach wydziela się pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne dorosłym, dzieciom chorym i dzieciom zdrowym. Dopuszcza się wspólne pomieszczenia dla wszystkich grup pacjentów, z zachowaniem rozdziału czasowego przyjęć dzieci zdrowych.

2. Dopuszcza się połączenie funkcji zabiegowych z pokojem pobierania prób do analiz, pod warunkiem zachowania rozdziału czasowego i spełnienia wymagań określonych dla gabinetu zabiegowego.

3. W przychodni, w której są udzielane świadczenia zdrowotne dorosłym, dzieciom chorym i dzieciom zdrowym, z zastosowaniem rozdziału czasowego, dopuszcza się jeden gabinet lekarski.

4. W poradniach chirurgicznych oraz innych poradniach, w których są wykonywane świadczenia zabiegowe, powinien być urządzony osobny gabinet diagnostyczno- zabiegowy.

5. Gabinet badań ginekologicznych oraz poradnie, w których są udzielane świadczenia zdrowotne w dziedzinie urologii lub o charakterze inwazyjnym, w zakresie dolnego odcinka przewodu pokarmowego, powinny mieć bezpośrednie połączenie z pomieszczeniem higieniczno-sanitarnym, wyposażonym w bidet.

Wymagania dla bloku operacyjnego chirurgii jednego dnia

1. Pacjenci powinni być dowożeni do bloku operacyjnego przez śluzę dla pacjenta, a pracownicy powinni przechodzić przez śluzy szatniowe.

2. W celu dostarczania do bloku operacyjnego czystych i sterylnych materiałów blok ten powinien być wyposażony w śluzę materiałową, umożliwiającą równocześnie ich krótkotrwałe przechowywanie.

3. Dopuszcza się dostarczanie czystych i sterylnych materiałów do bloku przez śluzę dla pacjenta.

4. W obrębie bloku powinna być zachowana zasada rozdziału pracowników, pacjentów i materiału czystego od brudnego materiału zużytego, brudnych narzędzi, brudnej bielizny i odpadów pooperacyjnych.

5. Sala operacyjna powinna mieć bezpośrednie połączenie z częścią brudną bloku dla usuwania zużytego materiału, z zachowaniem ruchu jednokierunkowego.

6. Dopuszcza się możliwość ewakuacji brudnych narzędzi, brudnego sprzętu, brudnej bielizny oraz odpadów tą samą drogą, którą dostarcza się materiał czysty i sterylny, pod warunkiem zastosowania szczelnych opakowań transportowych.

7. Pracownicy powinni wchodzić do sal operacyjnych przez pomieszczenie przygotowawcze, wyposażone w stanowisko chirurgicznego mycia rąk, a dla pacjentów należy urządzić pokój przygotowania chorego.

8. Dopuszcza się wspólne pomieszczenie lub wydzielone miejsce przygotowania pacjenta dla kilku sal operacyjnych.

9. W skład bloku operacyjnego, wchodzą ponadto:

1) sala wybudzeń, o ile nie została zorganizowana poza blokiem operacyjnym;

2) pomieszczenia dla pracowników z pomieszczeniem higieniczno- sanitarnym;

3) magazyn sprzętu i aparatury;

4) magazyn brudnej bielizny;

5) pomieszczenie porządkowe.

Wymagania dla zespołu opieki dziennej i zespołu chirurgii jednego dnia

I. Zespół opieki dziennej

1. Pokoje pobytu pacjentów w zespole opieki dziennej mogą być wyposażone, w zależności od wykonywanych świadczeń zdrowotnych, w:

1) łóżka lub

2) fotele wypoczynkowe.

2. Pokoje pobytu pacjentów w zespole opieki dziennej dla dzieci powinny być wyposażone, poza miejscami dla dzieci, w fotele dla opiekunów.

3. Zespół opieki dziennej powinien, w zależności od potrzeb, posiadać:

1) gabinet diagnostyczno-zabiegowy;

2) szatnie odzieży wierzchniej dla pacjentów i osób towarzyszących;

3) poczekalnie.

II. Zespół chirurgii jednego dnia

1. Zespół chirurgii jednego dnia jest przeznaczony do udzielania świadczeń zdrowotnych o charakterze chirurgicznym w ciągu jednego dnia, z możliwością czasowego pobytu w zespole nieprzekraczającego 24 godzin.

2. W skład oddziału przyjęć powinny wchodzić:

1) punkt rejestracji pacjentów i poczekalnia;

2) pomieszczenie zapewniające przeprowadzenie badań związanych z przyjęciem pacjenta do szpitala;

3) co najmniej jedno pomieszczenie higieniczno-sanitarne wyposażone w natrysk i wózekwannę, przystosowane dla osób niepełnosprawnych, w tym poruszających się na wózkach inwalidzkich.

3. Jeżeli nie organizuje się osobnego oddziału przyjęć dla oddziału położnictwa, w ramach oddziału należy zapewnić osobne pomieszczenie przyjęć dla kobiet ciężarnych.

W skład zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych wchodzą w szczególności: 1) pokoje łóżkowe;

2) punkt pielęgniarski z pokojem

przygotowawczym pielęgniarskim; 3) gabinet diagnostyczno-zabiegowy;

4) pomieszczenia higieniczno -sanitarne, w tym co najmniej jedno przystosowane dla osób niepełnosprawnych, w tym poruszających się na wózkach inwalidzkich;

5) brudownik.