Reklama gabinetów stomatologicznych

Reklama gabinetów. Pojęcie „reklama" oznacza przedstawienie zalet towaru lub usług, w celu wspierania zbytu tych towarów lub usług
NRL określiła zasady podawania do publicznej wiadomości informacji o udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Powinna ona zawierać: tytuł zawodowy, imię i nazwisko, miejsce, dni i godziny przyjęć, a także stopień lub tytuł naukowy, specjalizacje, umiejętności z zakresu węższych dziedzin, szczególne uprawnienia oraz numer telefonu. Jeśli zgodzi się OIL, można też podać informację o szczególnym zakresie i rodzaju udzielanych świadczeń zdrowotnych
Lekarz może umieścić na zewnątrz budynku dwie tablice ogłoszeniowe, opatrzone w górnej części napisem „praktyka stomatologiczna” i ewentualnie dodatkowo nie więcej niż dwie tablice ogłoszeniowe przy drogach dojazdowych do siedziby. Określono również wymiary tablic - powinny być one nie większe niż 40 cm na 60 cm.

Z uwagi na możliwe konsekwencje prawne, warto wiedzieć w jakiej formie lekarz dentysta obowiązany jest udzielać informacji pacjentom, nie naruszając przy tym zakazu reklamy. Istotnym zagadnieniem jest również określenie konsekwencji zachowania sprzecznego z powyższym ograniczeniem.

Obowiązek udzielania informacji przez lekarza

Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2016 r., poz. 1638 t. j., ze zm.), podmiot wykonujący działalność leczniczą podaje do wiadomości publicznej informacje o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych. Treść i forma tych informacji nie mogą mieć cech reklamy. Za podmiot leczniczy, zgodnie z wyżej wymienioną ustawą, należy uznać między innymi lekarza i lekarza dentystę. Powyższa ustawa nie wskazuje jednak, jak powyższy obowiązek informacyjny powinien być realizowany. W związku z powyższym należy odwołać się do ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2016 r., poz. 186 t. j., ze zm.), która przewiduje w art. 11 ust. 1 zdanie drugie i ust. 3 w zw. z art. 12 zdanie drugie, że podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia tę informację w formie pisemnej, poprzez umieszczenie jej w swoim lokalu, w miejscu ogólnodostępnym (na przykład poprzez tablicę informacyjną). W przypadku pacjenta niemogącego się poruszać, informację udostępnia się w sposób umożliwiający zapoznanie się z nią w pomieszczeniu, w którym pacjent przebywa (1). Informacje te nie mogą mieć cech reklamy.

Reklama gabinetów. Definicja reklamy

Ustawa o działalności leczniczej zakazuje podania do wiadomości publicznej informacje, które mają cechy reklamy, jednak nie definiuje jej pojęcia. W związku z tym należy sięgnąć do Dyrektywy 2006/114/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej (Dz. U. UE.L.2006.376.21). Na jej gruncie, pojęcie „reklama" oznacza przedstawienie zalet towaru lub usług, w jakiejkolwiek formie w ramach działalności handlowej, gospodarczej, rzemieślniczej lub wykonywania wolnych zawodów, w celu wspierania zbytu towarów lub usług, w tym nieruchomości, praw i zobowiązań. Termin ten jest również definiowany na gruncie ustawodawstwa krajowego, a konkretnie w ustawie z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 2016 r., poz. 639 t. j., ze zm.). Zgodnie z jej art. 4 pkt 17 reklamą jest przekaz handlowy, pochodzący od podmiotu publicznego lub prywatnego, w związku z jego działalnością gospodarczą lub zawodową, zmierzający do promocji sprzedaży lub odpłatnego korzystania z towarów lub usług; reklamą jest także autopromocja.

Należy wziąć pod uwagę również powszechnie przypisywane znaczenie tego słowa, mianowicie, reklamą jest działanie mające na celu zachęcenie potencjalnych klientów do zakupu konkretnych towarów lub do skorzystania z określonych usług (2). W doktrynie uznaje się, że na gruncie Ustawy o działalności leczniczej za reklamę należy uznać „podawanie przez podmiot wykonujący działalność leczniczą do wiadomości publicznej informacji o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych połączone z zachęcaniem do korzystania z tych świadczeń, mającym na celu np. zwiększenie liczby pacjentów i realizowanych świadczeń opieki zdrowotnej, a w rezultacie - zwiększenie przychodów finansowych. Wydaje się więc, że w tym wypadku zakaz reklamy bardziej odnosi się do świadczeń tzw. komercyjnych (niefinansowanych przez publicznych płatników - NFZ, ministrów)” (1).

Zakres informacji podawanych do publicznej wiadomości

Uchwała Nr 18/98/III Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 25 kwietnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad podawania do publicznej wiadomości informacji o udzielaniu przez lekarzy świadczeń zdrowotnych w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej określa zasady, na podstawie których lekarz lub lekarz stomatolog wykonujący indywidualną praktykę lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską może podawać do publicznej wiadomości informację o udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Zgodnie z nią, informacja ta powinna zawierać następujące dane: tytuł zawodowy, imię i nazwisko, miejsce, dni i godziny przyjęć. Ponadto może ona zawierać inne, podane w powyższej uchwale dane: stopień naukowy, tytuł naukowy, specjalizacje, umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonych świadczeń zdrowotnych, szczególne uprawnienia oraz numer telefonu. Co więcej, może ona także zawierać dane o szczególnym zakresie i rodzaju udzielanych świadczeń zdrowotnych, jednakże można je zamieścić po uzyskaniu zgody właściwej terytorialnie okręgowej rady lekarskiej.

Reklama gabinetów. Sposób udzielania informacji

Powyższej przywołana uchwała Naczelnej Rady Lekarskiej określa również sposób udzielania powyższych informacji, a mianowicie wskazuje, że może się to odbywać wyłącznie przez nie więcej niż dwie stałe tablice ogłoszeniowe, opatrzone w górnej części napisem „praktyka stomatologiczna” lub „specjalistyczna praktyka stomatologiczna”, umieszczone na zewnątrz budynku, w którym prowadzona jest praktyka i ewentualnie dodatkowo nie więcej niż dwie tablice ogłoszeniowe przy drogach dojazdowych do siedziby praktyki. Co ciekawe, określono również wymiary tablic - powinny być one nie większe niż 40 cm na 60 cm. Okręgowa Rada Lekarska została upoważniona do określenia szczegółowego wzoru tablicy ogłoszeniowej. Zgodnie z uchwałą dopuszczalne jest także udzielanie informacji poprzez umieszczanie ogłoszeń prasowych w rubrykach dotyczących usług lekarskich, informacje zawarte w książkach telefonicznych i informatorach o usługach medycznych w dziale dotyczącym usług lekarskich oraz informację elektroniczną (Internet, specjalne telefony informacyjne).

Zakaz posiadania cech reklamy

Ustawa o działalności leczniczej wyraźnie zabrania posiadania cech reklamy przez informacje o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych. W wyżej przywołanej uchwale, jako przykłady niedozwolonych informacji podano: wszelkie formy zachęty do korzystania ze świadczeń zdrowotnych, potoczne określenia, obietnice, informacje o metodach i czasie leczenia, określenie cen i sposobu płatności, informacje o jakości sprzętu medycznego. Należy zatem uznać, że dozwolone jest podawanie do publicznej wiadomości obiektywnej informacji, natomiast zakazane jest zachęcanie do skorzystania ze świadczeń zdrowotnych, jak na przykład informowanie o promocjach, jakości świadczeń czy też o innych pacjentach korzystających z usług lekarza dentysty (1).

Co ważne, dotyczy to jedynie informacji podawanych do wiadomości publicznej. Publiczny sposób prowadzenia reklamy to taki, który charakteryzuje się powszechnością, jawnością, ogólną dostępnością oraz przeznaczeniem dla (lub do) ogółu, w zależności od użytego sposobu jej wyrazu (3). Z powyższego należy wnioskować, że lekarz dentysta uprawniony jest do skierowania oferty do indywidualnego pacjenta, zachęcającej do skorzystania z oferty (na przykład telefonicznie) (1).

Co więcej, art. 63 Kodeksu Etyki Lekarskiej zabrania wszelkiego reklamowania się przez lekarzy, a więc także lekarzy dentystów. Nie powinni oni również wyrażać zgody na używanie ich nazwiska i wizerunku dla celów komercyjnych.

Reklama gabinetów. Naruszenie zakazu reklamy

Zgodnie z art. 147a § 2 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2015 r., poz. 1094 t. j., ze zm.) osoba, która podaje do wiadomości publicznej informacje o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych mające formę i treść reklamy, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. Co więcej, jak nadmieniono wyżej, również Kodeks Etyki Lekarskiej zabrania reklamowania się przez lekarzy dentystów. Wobec czego należy uznać, że naruszenie tego zakazu będzie stanowiło nie tylko wykroczenie na gruncie kodeksu wykroczeń, ale również przewinienie zawodowe, a co za tym idzie będzie skutkowało odpowiedzialnością zawodową, którą przewiduje ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. z 2016 r., poz. 522, t. j., ze zm.). Możliwe kary, jakie mogą zostać orzeczone przez sąd lekarski to: upomnienie, nagana, kara pieniężna, zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do pięciu lat, ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat, zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat, a nawet pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Ponadto jeżeli reklama jest sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybia godności człowieka, zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 r., nr 153, poz. 1503 t. j., ze zm.) należy ją uznać za czyn nieuczciwej konkurencji, a tym samym może w niektórych sytuacjach podlegać karze aresztu albo grzywny (4).

Reasumując, należy zachować szczególną ostrożność w kwestii informowania o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych, ze względu na dosyć płynną granicę dzielącą informowanie oraz reklamowanie świadczeń, a także możliwe dotkliwe konsekwencje, wynikające z naruszenia powyższego zakazu, to jest nie tylko odpowiedzialność w zakresie prawa wykroczeń, skutkująca karą grzywny bądź aresztu, ale także możliwa odpowiedzialność zawodowa.

BIBLIOGRAFIA:

Tomasz Rek, Komentarz do art.14 ustawy o działalności leczniczej [w:] Dercz M., Rek T., Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz., Warszawa 2014, LEX 2014
http://sjp.pwn.pl/sjp/;2573777
Wyrok NSA w Szczecinie z dnia 18 kwietnia 2001 r., SA/Sz 2000/00, LEX nr 48952).
Opinia prawna Zespołu Radców Prawnych Naczelnej Izby Lekarskiej z 6 marca 2013 roku, w przedmiocie ograniczeń reklamy i informowania o zakresie i rodzaju udzielanych w praktyce lekarskiej świadczeń lekarskich (sygnatura dokumentu NRL/ZRP/WI/163/2013).