XII Kongres Europejskiej Akademii Stomatologii Dziecięcej

Z dużym zainteresowaniem spotkała się sesja naukowa „Promocja zdrowia jamy ustnej w ujęciu społecznym", którą patronatem merytorycznym objął Instytut Blend-a-med Oral-B (Procter&Gamble), współpracujący z EAPD od blisko 20 lat. W ramach sesji wykładowcy zwracali uwagę na znaczenie konsolidacji środowisk i instytucji w podnoszeniu stanu higieny jamy ustnej wśród dzieci, rolę codziennej higieny jamy ustnej, właściwej diety oraz zaangażowania przedstawicieli służby zdrowia, nauczycieli i rodziców. Dzielono się doświadczeniami oraz skutecznymi praktykami. Podkreślano ważność nowych technologii i rozwiązań wprowadzanych przez przemysł, które mogą pozytywnie wpływać na stan higieny jamy ustnej dzieci, szczególnie na poważny problem jakim jest obecnie próchnica u dzieci. W ramach sesji podjęto trzy tematy, zakończone wspólną dyskusją.

1. "Sposoby zapobiegania próchnicy wczesnego dzieciństwa – rezultaty międzydyscyplinarnego programu z Niemiec", zaprezentowany przez dr. n. med. Yvonne Wagner z Zakładu Stomatologii Dzieciecej i Profilaktyki, Szpitala i Uniwerytetu w Jenie, Niemcy.
Dr Yvonne Wagner podkreślała znaczenie właściwej higieny jamy ustnej u dzieci w wieku 0-3 lata. Przekonywała, że wczesna próchnica (Early Childhood Caries - ECC) jest poważnym problemem zdrowia jamy ustnej i jednym z najczęstszych schorzeń u najmłodszych dzieci. ECC jest ostrą formą próchnicy zębów, powodującą silną destrukcję pierwszych zębów, zaraz po ich wyrznięciu. Badania wskazują, że na świecie, próchnica zębów dotyka 5-94% dzieci w wieku 1-5 lat. EEC wpływa na jakość życia dziecka, jego zdrowie i rozwój. Dr Wagner zwracała uwagę, że ECC jest wieloczynnikowym schorzeniem. Światowa Inicjatywa Przeciwdziałania Próchnicy (Global Caries Initiative - GCI, FDI 2012) nadała priorytet programom ukierunkowanym na kobiety w ciąży oraz małe dzieci. Podkreśliła także potrzebę tworzenia wielosektorowych programów oraz wzmocnienie roli lekarza dentysty w opiece nad kobietą ciężarną oraz małymi dziećmi. W 2008 roku, Uniwersytet w Jenie, we współpracy z partnerami, zapoczątkował Pogram Ochrony Zdrowia Jamy Ustnej (OHPP). Program zakłada ustanowienie (1) nawyku mycia zębów niemowląt od momentu pojawienia się pierwszego zęba, (2) wizyt u lekarza dentysty w pierwszym roku życia dziecka,(3) bazy czynników sprzyjających próchnicy, (4) regularnej fluoryzacji. Wszyscy rodzice noworodków mieli możliwość udziału w programie. Wykwalifikowany personel medyczny odwiedzał noworodki (około 1000/rok). Rodzice otrzymywali ustną oraz pisemną informację dotyczącą zdrowia i higieny jamy ustnej małego dziecka, jak również udzielano im instrukcji dotyczącej właściwego szczotkowanie zębów dziecka. W oparciu o rezultaty programu prowadzonego w Niemczech widać, że kluczowe znaczenie mają działania międzyzespołowe. Wykazano także, że ogromnym wyzwaniem jest przestrzeganie zasad zdrowego żywienia. Dr Wagner podkreśliła zaangażowanie partnerów w przebieg programu, w tym Instytutu Blend-a-med Oral-B. Zapytana o kluczowe przesłanie do uczestników sesji powiedziała „Konieczne jest nowe podejście do problemu próchnicy u dzieci. Bardzo ważne jest zaangażowanie ginekologów i położnych oraz przedstawicieli środowisk pozamedycznych, także przestrzeganie zasad zdrowego żywienia."

2. "Edukacja dotycząca zdrowia jamy ustnej w szkołach podstawowych. Czy dawanie wskazówek wystarczy, aby wypromować higienę jamy ustnej wśród dzieci i młodzieży?" zaprezentowany przez dr. n. med. Nicka Lygidakis, pedodonty, onsultanta Regionalnego Centrum Dentystycznego dla Dzieci, honorowego pracownika Wydziału Stomatologii Dziecięcej na Uniwersytecie Leeds w Wielkiej Brytanii.

Dr Nick Lygidakis skupił się na znaczeniu szkół w promocji właściwej higieny jamy ustnej wśród dzieci i młodzieży. Szkoły są uznawane za skuteczne miejsce promocji zdrowych zachowań, ponieważ oferują naturalne środowisko do podejmowania rozmów i działań dotyczących zdrowia, dbania o siebie, właściwych zachowań oraz zdobywania szeroko rozumianych umiejętności. W trakcie wykładu podkreślał, że efektywny program szkolny to taki, który jest skierowany na dziecko, ciągły, dostosowany do jego wieku, uczący konkretnych umiejętności oraz właściwe osadzony w środowisku dziecka. Dr Lygidakis zapoznał uczestników sesji z wieloelementowym programem szkolnym realizowanym obecnie w Grecji. Program obejmuje miedzy innymi seminaria i warsztaty dla nauczycieli szkolnych, kliniczną kontrolę zębów na terenie szkoły, kwestionariusze dla rodziców i uczniów, dystrybucję szczoteczek do zębów oraz past zawierających fluor do używania w domu, wizyty w gabinetach dentystycznych, dyskusje oraz ewaluacje program poprzez ankiety i kontrole kliniczne. Podkreślał aktywną rolę, którą w programie pełnią nauczyciele – prezentują cel i założenia programu, przeprowadzają dyskusje tematyczne, zlecają wykonanie projektów dotyczących zagadnienia oraz wykorzystujących nowatorskie techniki (obrazy, przedstawienia teatralne, piosenki, plakaty, rzeźby, itp.), dystrybuują materiały edukacyjne. Zaprezentował pierwsze rezultaty programu. Program okazał się bardziej skuteczny w porównaniu do klasycznych programów, w grupie uczniów 10 i 13 letnich, ale jedynie w okresie 6 miesięcy po zakończeniu programu. Nie stwierdzono jednak statystycznie istotnej różnicy, kiedy badano efektywność programu po czasie 18 miesięcy od jego zakończenia. Bardziej z programu skorzystali uczniowie 13-letni, posiadając większą wiedzę nt. higieny jamy ustnej, prozdrowotnych zachowań oraz faktycznego stanu dziąseł. W kolejnych edycjach programu planowane jest zwiększenie zaangażowania rodziców oraz wprowadzenie dodatkowych metody kontroli właściwego szczotkowania oraz procesu fluoryzacji. Dr Lygidakis zakończył słowami "Zmiana zachowań na prozdrowotne jest długim procesem, w którym programy szkolne powinny pełnić ważną rolę."

3. "Childsmile Programme – przykład programu ze Szkocji", zaprezentowany by Prof. Lornę Macpherson z Uniwersytetu w Glasgow, Honorowego Konsultanta z zakresu Stomatologicznego Zdrowia Publicznego, członka zarządu HHS w Glasgow i Clyde.
szczotkowanie pierwszych zębów u niemowląt, fluoryzację przeprowadzaną w żłobkach, przedszkolach i szkołach oraz zmiany w systemie ogólnej opieki zdrowotnej w kierunku większej promocji higieny i zdrowia jamy ustnej. Co ważne, w realizację programu zaangażowanych jest wiele środowisk i instytucji, naturalnie związanych z opieką nad małym dzieckiem. Przed wprowadzeniem programu, 54% 5-latków w Szkocji zmagało się z próchnicą (badania z 2000 roku). Po wprowadzeniu programu mycia zębów (2001 rok), a następnie programu „Childsmile programme", poziom próchnicy obniżył się znacząco, do 34%, w 2012 roku. Dodatkowo, pomiędzy rokiem 2002 i 2011, ilość stosowanych znieczuleń ogólnych do ekstrakcji zębów zmniejszyła się z 15,877 do 10,128. Po sesji prof. Macpherson podkreślała, że „aby nastąpiły pozytywne zmiany konieczne jest przejście z myślenia o higienie jamy ustnej do myślenia o zdrowiu jako całości."

Zarówno w części wykładowej, jak i w czasie wspólnej dyskusji, uczestnicy sesji podkreślali znaczenie konsolidacji środowisk i instytucji medycznych w podnoszeniu stanu zdrowia jamy ustnej wśród dzieci i młodzieży. Podkreślano rolę codziennej higieny jamy ustnej, właściwej diety oraz zaangażowania służby zdrowia, nauczycieli i rodziców. Zachęcano do przejścia z myślenia o zdrowiu jamy ustnej do myślenia o zdrowiu całego organizmu. Dzielono się doświadczeniami oraz sprawdzonymi praktykami. Podkreślano rolę partnerów w prowadzonych programach oraz nowych technologii i nowoczesnych rozwiązań wprowadzanych przez przemysł, które mogą pozytywnie wpływać na stan higieny jamy ustnej dzieci, szczególnie na poważny problem jakim jest obecnie próchnica.