Dwa lata praktyki

Szczegółowo regulować to będzie ustawa o niektórych zawodach medycznych i zasadach uzyskiwania tytułu specjalisty w innych dziedzinach wystepujących w ochronie zdrowia. Ustawa ta określi warunki i zasady wykonywania aż 16 nowych zawodów medycznych. W tej grupie jest higienistka i asystentka dentystyczna oraz protetyk dentystyczny. Tak, „dentystyczna” bowiem ustawa zmieni nazwę zawodów określanych jako stomatologiczne na dentystyczne. Zmiany te wynikają z przyjętej zmiany nazwy zawodu lekarza stomatologa na lekarza dentystę.

Zaliczenie tych profesji do grupy zawodów medycznych niesie ze sobą pewne konsekwencje. Najważniejszą z nich jest konieczność uzyskania tytułu specjalisty, a co za tym idzie, konieczność skończenia odpowiedniej szkoły i zdanie egzaminów.

Szczegółowe wymagania kwalifikacyjne, niezbędne do wykonywania poszczególnych zawodów medycznych, określone są w załączniku do ustawy. Poniżej przytoczyliśmy fragmenty tego załącznika, uwzględniające kwalifikacje wszystkich zawodów dentystycznych.

Uprawnienia do wykonywania zawodu

„Osoba” musi posiadać dyplom, świadectwo lub inny dokument potwierdzający spełnianie wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania zawodu asystentki, higienistki czy technika dentys-
tycznego. Jeśli „osoba” nie posiada dyplomu, może wykonywać zawód medyczny, ale musi przedstawić dokumenty potwierdzające, że program kształcenia lub odbytego przez nią szkolenia odpowiada programowi kształcenia w danym zawodzie medycznym. Czyli nie musi kończyć szkoły, jeśli podobną wiedzę zdobyła w czasie różnych kursów i szkoleń. Dlatego warto zapoznać się z programem szkolenia i jedynie „zrobić” dodatkowe – brakujące kursy.

Wystarczą 2 lata praktyki

Jednak najważniejszym zapisem artykułu 4 ustawy jest możliwość uzyskania kwalifikacji bez konieczności kończenia szkół lub szkoleń. Wystarczy, że minister zdrowia uzna kwalifikacje. Może to zrobić polegając jedynie na opinii lekarza, z którym asystentka pracowała. Aby minister wydał pozytywna decyzję, osoba ubiegająca się o uznanie kwalifikacji, musi przedłożyć dokumenty potwierdzające, że w ciągu ostatnich 10 lat pracowała na danym stanowisku co najmniej przez 2 lata w pełnym wymiarze czasu pracy lub odpowiednio dłużej, jeżeli była zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy. Stwierdzenie: „pracowała na danym stanowisku”, oznacza, że wykonywała wszystkie czynności przypisane do konkretnego zawodu medycznego. Dlatego należy zapoznać się z zakresem zadań. I jeśli dziś asystentka, czy higienistka nie wykonuje odpowiednich czynności, należy wdrożyć ją do nowych zadań.

Decyzję o uznaniu kwalifikacji minister wydaje wydaje na wniosek osoby zainteresowanej. Wniosek musi zawierać: imię, nazwisko, datę i miejsce urodzenia wnioskodawcy oraz adres do korespondencji, informacje o posiadanych kwalifikacjach oraz informacje o doświadczeniu zawodowym.

Do wniosku muszą być dołączone dokumenty potwierdzające informacje o posiadanych kwalifikacjach i doświadczeniu zawodowym.

Minister ma 4 miesiące od dnia złożenia wniosku na wydanie decyzji. Jeżeli wiedza i umiejętności budzą wątpliwości, minister może wydać decyzję o odmowie uznania kwalifikacji lub uzależnić decyzję o uznaniu kwalifikacji od odbycia stażu kwalifikacyjnego albo przystąpienia do testu kwalifikacyjnego. W takim przypadku minister musi wydać postanowienie, w którym określa różnice programowe, których uzupełnienie jest niezbędne do uzyskania decyzji o uznaniu kwalifikacji oraz długość stażu kwalifikacyjnego.

W czasie stażu można wykonywać czynności medyczne. Zatem staż teoretycznie będzie jedynie kolejnymi miesiącami pracy w tym samym ZOZ-ie lub IPL.

Test kwalifikacyjny

Test kwalifikacyjny będzie przeprowadzany przez nowo utworzoną jednostkę o nazwie Centrum Egzaminów Medycznych (CEM). Przyszła asystentka po otrzymaniu informacji, że musi odbyć dodatkowy staż lub zdać egzamin, powinna wystąpić z podaniem o przyjęcie jej na staż (podanie skierowane do ZOZ-u) albo do CEM o przeprowadzenie testu kwalifikacyjnego.

Test jest płatny. Wysokość opłaty nie może być wyższa niż 10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Na razie nie wiadomo, w jaki sposób będą odbywały się testy kwalifikacyjne (teoria i praktyka, czy tylko teoria). Tego dowiemy się z osobnego rozporządzenia.

Oczywiście uznawanie kwalifikacji, choć ustawowo jest to zadanie ministra, będzie realizowane przez „Komisję do spraw uznawania kwalifikacji w zawodach medycznych”. I tak naprawdę decyzję będzie podejmowała ta komisja. Do życia powoła ją minister zdrowia. Kiedy to nastąpi, będzie można zacząć składać pierwsze wnioski o uznanie kwalifikacji. I warto się pospieszyć, bo ustawa daje tylko 12 miesięcy na uzyskanie odpowiednich certyfikatów.

Rejestr asystentek

Podobnie jak to jest w odniesieniu do lekarzy, asystentki, higienistki i protetycy dentystyczni będą teraz wpisywani do rejestru osób uprawnionych do wykonywania zawodów medycznych. W rejestrze znajdą się wszystkie informacje o danej osobie, jednak jawne będą tylko trzy: imię i nazwisko; nazwa zawodu medycznego oraz miejsce wykonywania zawodu medycznego.

Wpis do rejestru będzie płatny. Wysokość opłaty nie może być wyższa niż 2 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Zmiana danych objętych rejestrem i przedłużenie wpisu oraz skreślenie nie będą już podlegają opłacie.

Wpisu do rejestru dokonuje się na okres 5 lat. W terminie 3 miesięcy przed upływem tego okresu należy złożyć wniosek o przedłużenie wpisu. Osoba wpisana do rejestru jest obowiązana do zawiadamiania organu rejestrowego o zmianie danych, nie póĽniej niż w terminie 30 dni od dnia ich zmiany. Na wniosek osoby wpisanej do rejestru wydaje się zaświadczenie potwierdzające wpis.

Wpis do rejestru jest dobrowolny. To asystentka musi wystąpić z wnioskiem o dopisanie jej do rejestru. Jednak, aby móc wykonywać zawód asystentki lub higienistki trzeba pracodawcy przedłożyć oświadczenia o wpisie. Ten dokument musi się znaleĽć w teczce osobowej każdego pracownika. Jednak osoba, która w dniu wejścia w życie ustawy wykonywała zawód medyczny i spełnia wymagania kwalifikacyjne określone ustawą, może wykonywać zawód medyczny bez uzyskania wpisu do rejestru, ale nie dłużej niż 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy.

Punkty edukacyjne

Podobnie jak lekarze, asystentki i higienistki będą miały obowiązek stałego aktualizowania wiedzy i umiejętności. Będą musiały się dokształcać, na kursach, szkoleniach czy sympozjach. Sposoby zdobywania punktów edukacyjnych dla asystentek będą takie same, jak dla lekarzy. Nie wiadomo jedynie, ile tych punktów trzeba zdobyć. To zostanie określone w kolejnym dokumencie ministra zdrowia. Nowi medycy będą też mogli robić „specjalizację”. Jakie będą dziedziny specjalizacji, dowiemy się, gdy zacznie obowiązywać stosowne rozporządzenie.

Nowi przedstawiciele zawodów medycznych będą mieli te same obowiązki, co obecnie lekarze. Będą musieli zatem poznać zasady wykonywania zawodu, które tak naprawdę są tożsame z zasadami, jakie obowiązują lekarzy.

Nałożono na nich, między innymi, obowiązek zachowania w tajemnicy uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu informacji dotyczących pacjenta,
obowiązek wykonywania zawodu zgodnie z aktualną wiedzą, obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z wykonywanym zawodem medycznym
oraz obowiązek odbycia przeszkolenia uzupełniającego (staż uzupełniający), jeżeli okres niewykonywania zawodu wynosi
więcej niż 5 lat.

Również będą podlegali odpowiedzialności zawodowej. Oznacza to, że pacjent będzie mógł się poskarżyć na pracę asystentki, higienistki lub protetyka do rzecznika odpowiedzialności zawodowej.

Projekt ustawy przewiduje też kodeks kar. Są nimi: upomnienie, nagana, kara pieniężna, zawieszenie prawa wykonywania danego zawodu medycznego na okres od 6 miesięcy do 3 lat lub kara pieniężna w wysokości od jednokrotnego do trzykrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Kara pieniężna nie podlega łączeniu z innymi karami.

Praca bez kwalifikacji

Jeśli asystentka, higienistka bądĽ technik, będą pracowali bez stosownych kwalifikacji, będą traktowani tak samo, jak osoba podająca się za lekarza, a nie mająca odpowiedniego wykształcenia. Karą za takie wykroczenie będzie grzywna. Co ważne, karę poniesie nie tylko osoba pracująca bez kwalifikacji, ale także kierownik ZOZ-u lub lekarz, który osobę zatrudnił. Wysokość tej kary reguluje kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.

Ile mamy czasu

Ile mamy czasu na uzupełnienie kwalifikacji lub zdobycie odpowiednich zaświadczeń? Tylko 12 miesięcy od czasu wejścia w życie ustawy. Zatem, gdy tylko zostanie ona ogłoszona, trzeba od razu składać wnioski o uznanie kwalifikacji do CEM-u. W dniu ogłoszenia ustawy CEM-y powinny już działać. Pamiętajmy, że CEM ma aż 4 miesiące na odpowiedĽ. Zatem potem zostanie już tylko 8 miesięcy na zdobycie ewentualnych certyfikatów czy zdanie testu. Oczywiście, gdy tylko ustawa zostanie podpisana, poinformujemy o tym w Nowym Gabinecie Stomatologicznym. Warto jednak zaglądać na nasza stronę internetową – www.nowygbinet.pl . Tam informacje o losach tej ustawy będą podawane na bieżąco. Nasza gazeta ukazuję się co 2 miesiące, więc proszę śledzić naszą stronę internetową.

Zadania zawodowe

Asystentka dentystyczna
1) przygotowywanie gabinetu i stanowiska pracy lekarza dentysty;
2) asystowanie lekarzowi dentyście w czasie wykonywania zabiegów dentystycznych;
3) przechowywanie i przygotowywanie zestawów leków oraz wyrobów medycznych stosowanych do zabiegów stomatologicznych;
4) wykonywanie czynności administracyjnych i prowadzenie dokumentacji związanej z wykonywaniem zawodu i z funkcjonowaniem gabinetu dentystycznego;
5) komunikowanie się z pacjentem;
6) użytkowanie, przechowywanie i konserwowanie urządzeń i aparatów oraz instrumentów dentystycznych.

Higienistka dentystyczna
1) prowadzenie stomatologicznej edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w różnych środowiskach;
2) wykonywanie badań diagnostycznych oraz zabiegów profilaktyczno-leczniczych we współpracy i na zlecenie lekarza dentysty, w szczególności metodą pracy na cztery ręce;
3) wykonywanie oceny higieny jamy ustnej i zabiegów higienicznych w jamie ustnej pacjenta;
4) przygotowywanie gabinetu i organizowanie stanowiska pracy lekarza dentysty zgodnie z zasadami ergonomii;
5) wykonywanie czynności administracyjnych i prowadzenie dokumentacji związanej z wykonywaniem zawodu i z funkcjonowaniem gabinetu dentystycznego;
6) komunikowanie się z pacjentem i jego rodziną ;
7) bieżące konserwowanie i obsługa urządzeń, aparatów i instrumentów dentystycznych.

Technik dentystyczny
1) wykonywanie zębowych protez dentystycznych ruchomych i stałych w technologii podstawowej i specjalistycznej na podstawie wycisków wykonanych przez lekarza dentystę;
2) realizowanie technologicznych procedur laboratoryjnego wykonywania protez zębowych, aparatów ortodontycznych oraz szyn, obturatorów i epitez stosowanych do rehabilitacji narządu żucia;
3) wykonywanie napraw uzupełnień protetycznych i aparatów ortodontycznych;
4) wykonywanie pracy zgodnie z przekazanym projektem klinicznym.

Wymagania kwalifikacyjne

Asystentka dentystyczna
Ukończenie szkoły policealnej publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej i uzyskanie tytułu zawodowego „asystentka dentystyczna” lub dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie „asystentka dentystyczna”;

Higienistka dentystyczna
1) rozpoczęcie przed dniem wejścia w życie ustawy i ukończenie studiów wyższych na kierunku lub w specjalności higiena stomatologiczna, obejmujących w programie nauczania co najmniej 1 688 godzin kształcenia w zakresie higieny stomatologicznej i uzyskanie tytułu licencjata;
2) ukończenie studiów wyższych na kierunku lub w specjalności higiena stomatologiczna zgodnie z wymaganiami programowymi określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 28 ust. 2 ustawy
3) ukończenie szkoły policealnej publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej i uzyskanie tytułu zawodowego higienistka stomatologiczna lub dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie higienistka stomatologiczna.

Technik dentystyczny
1) ukończenie studiów wyższych na kierunku techniki dentystycznej zgodnie ze standardami kształcenia, określonymi w odrębnych przepisach i uzyskanie tytułu licencjata na tym kierunku;
2) rozpoczęcie przed dniem 1 paĽdziernika 2007 r. studiów wyższych w specjalności techniki dentystyczne, obejmujących w programie nauczania co najmniej 2184 godziny kształcenia w zakresie niezbędnym do przygotowania do wykonywania zawodu technika dentystycznego i uzyskanie tytułu licencjata lub inżyniera;
3) ukończenie szkoły policealnej, publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej i uzyskanie tytułu zawodowego technika dentystycznego lub dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie technik dentystyczny;
4) uzyskanie, przed dniem wejścia w życie ustawy o niektórych zawodach medycznych i zasadach uzyskiwania tytułu specjalisty w innych dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia, medycznych kwalifikacji uzyskanych na podstawie dekretu z dnia 5 lipca 1946 r. o wykonywaniu czynności techniczno –dentystycznych.

Brak kwalifikacji

Ministerstwo wprowadzając nowe zawody medyczne kierowało się przede wszystkim dobrem pacjenta. Uznano, że brak kwalifikacji może prowadzić do wielu błędów. Wymienione poniżej przypadki są przykładami takich zagrożeń:

Brak kwalifikacji w zawodzie „asystentka dentystyczna”:
- narażenie pacjentów na choroby zakaĽne np. zakażenie wirusem HBV, HCV, HIV z powodu nieumiejętnego użytkowania, przechowywania i konserwowania urządzeń i instrumentów stomatologicznych oraz braku wiedzy w zakresie rozróżniania i stosowania środków odkażających, stosowanych w stomatologii, a także braku wiedzy i umiejętności wyjaławiania narzędzi i materiałów opatrunkowych i nieprzestrzegania zasad aseptyki i antyseptyki;
- narażenie pacjentów na utratę życia z powodu braku wiedzy i umiejętności niezbędnej do współdziałania z lekarzem dentystą w sytuacji nagłego zagrożenia życia pacjenta podczas wykonywania procedur stomatologicznych, brak wiedzy o lekach p/wstrząsowych, umiejętności przygotowania leków niezbędnych do zastosowania;
- narażenie pacjentów na powikłania polekowe z powodu błędnego przygotowywania leków, stosowanych w leczeniu chorób jamy ustnej, wskazanych przez lekarza, podanie produktów leczniczych oraz wyrobów medycznych po upływie terminów ważności lub podanie leków bez wskazań lekarskich;

Brak kwalifikacji w zawodzie „higienistka dentystyczna”:
- narażenie pacjentów na choroby zakaĽne np. zakażenie wirusem HBV, HCV, HIV z powodu braku wiedzy i umiejętności wyjaławiania narzędzi i materiałów opatrunkowych i nieprzestrzegania zasad aseptyki i antyseptyki;
- narażenie pacjentów na utratę życia z powodu braku wiedzy i umiejętności niezbędnej do współdziałania z lekarzem dentystą w sytuacji nagłego zagrożenia życia pacjenta podczas wykonywania procedur stomatologicznych, brak wiedzy o lekach p/wstrząsowych, umiejętności przygotowania leków niezbędnych do zastosowania;
- narażenie pacjentów na powikłania, wynikające z niewłaściwego wykonywania zabiegów profilaktyczno-higienicznych w jamie ustnej, takich jak usuwanie osadu i kamienia nazębnego, piaskowanie zębów,
- nieumiejętność rozpoznawania podstawowych stanów zagrożenia życia występujących u pacjentów, poddawanych zabiegom profilaktyczno-higienicznym w jamie ustnej i niepodjęcie właściwych działań ratunkowych;

Brak kwalifikacji w zawodzie technik dentystyczny:
Możliwość spowodowania zagrożenia dla zdrowia i życia pacjentów:
- nieprzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki przy wykonywaniu protez dentystycznych, w szczególności w sytuacji zwiększonego ryzyka epidemiologicznego (WZW, HIV);
- niewłaściwe rozróżnianie rodzajów i właściwości materiałów podstawowych i pomocniczych stosowanych w protetyce dentystycznej;
- niewłaściwe projektowanie konstrukcji protetycznych, analizowanie i ocenianie wykonywanych projektów;
- niewłaściwa ocena wycisków oraz niewłaściwe wykonywanie z nich gipsowych modeli roboczych;
- nieprecyzyjne wykonywanie ze stopów metali odlewów uzupełnień protetycznych i elementów do uzupełnień protetycznych;
- niewłaściwe wykonywanie napraw uzupełnień protetycznych i aparatów ortodontycznych.