Kontuzje i urazy to częsta przypadłość sportowców, ale nie tylko. Przytrafiają się także zwykłym ludziom przy wykonywaniu różnych prac, albo próbującym uprawiać sport. Bywa też, że jesteśmy świadkami zdarzenia, w którym ktoś doznał urazu lub kontuzji. Nie wszystkie obrażenia jednak wymagają pomocy lekarskiej. Jak się zachować, jak udzielić pomocy zanim dojdzie do konsultacji chirurga lub ortopedy?
Jak działać w przypadku stłuczenia?
Najczęściej dochodzi do stłuczenia. Pod wpływem silnego uderzenia lub upadku uszkodzona zostaje tkanka miękka, dochodzi do uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych w wyniku czego powstaje krwiak, potocznie nazywany siniakiem. Początkowo krwiak jest niewidoczny, następnie ulega resorpcji, co przejawia się zmianą barwy w miejscu obrażenia, od granatowego po odcienie brązu do żółtego. Dodatkowo towarzyszy temu ból oraz obrzęk.
W celu złagodzenia dolegliwości najlepiej działa przyłożenie zimnego okładu np. z lodu na bolące miejsce, co powoduje obkurczenie naczyń krwionośnych, zmniejsza ból i obrzęk, oraz zapobiega powiększaniu się krwiaka i obrzęku. Na bolące miejsce można użyć kremu lub maści przeciwbólowych, przeciwobrzękowych, dostępnych w aptece bez recepty. Sposób na rany i otarcia
Często też mamy do czynienia z różnymi ranami. Najpowszechniejsze to otarcia naskórka najczęściej na skutek upadku i uderzenia się np. na asfalcie, betonie czy ziemi. Rana jest brudna, nierzadko tkwią w niej drobne kawałki żwiru, piasku. Należy umyć ranę wodą z mydłem, a następnie zdezynfekować wodą utlenioną lub innym dostępnym środkiem dezynfekcyjnym. Tradycyjnie na umytą i zdezynfekowaną ranę zakładamy jałowy gazik, plaster lub inny gotowy opatrunek, który ochroni ją przed zakażeniem.
Rana może też być kłuta, cięta lub szarpana – powstają na skutek przecięcia skóry np. szybą, blachą, innym narzędziem lub po upadku na coś ostrego, nierównego.
Obrażenia te wymagają interwencji lekarskiej, oczyszczenia rany, często również jej zszycia, po podaniu odpowiedniego znieczulenia. Należy to zrobić jak najprędzej, najpóźniej do 12 godzin od wypadku. W przypadku mocno zabrudzonej rany należy pamiętać o podaniu anatoksyny przeciwtężcowej, jeżeli w książeczce zdrowia nie ma informacji o ostatnim szczepieniu. Zaniedbanie tego może mieć poważne konsekwencje.
Nierzadko przydarzającą się kontuzją jest skręcenie stawów. Każdy staw jest otoczony torebką stawową i więzadłami, które zapewniają mu stabilność i zwartość. Staw spełnia rolę zawiasu lub przegubu, który umożliwia ciału ruch. Do skręcenia stawów dochodzi najczęściej, gdy źle postawimy stopę lub niewłaściwie wykręcimy rękę, chcąc np. chwycić ciężki przedmiot. Wówczas więzadła mogą naciągnąć się, naderwać lub zerwać całkowicie. Charakterystyczne objawy skręcenia to natychmiastowy obrzęk, krwiak oraz ograniczenie ruchowe i ból. Skręcenia dotyczą zazwyczaj stawów: kolanowych, skokowych i drobnych stawów ręki.
W przypadku skręcenia pamiętajmy o usunięciu np. biżuterii, zegarka, gdyż szybko narastający obrzęk uniemożliwia ich późniejsze zdjęcie.
Są dwie teorie na temat zdejmowania obuwia z kontuzjowanej kończyny. Jedna mówi, że trzeba zrobić to jak najprędzej; ta druga natomiast radzi, aby buta jeszcze silniej związać, co zapobiegnie narastaniu obrzęku. Polecanym sposobem leczenia różnych urazów, bez przerwania ciągłości tkanki, jest amerykańska metoda RICE.
Rest – wypoczynek, Ice – lód, Compression – ucisk, Elevation – uniesienie. Metoda ta polega na tym, że w chwili doznania urazu, rezygnujemy z wysiłku fizycznego, ćwiczeń; robimy okłady z lodu 3 razy dziennie po 20 minut – mocując okład z lodem elastycznym bandażem, a kontuzjowaną kończynę unosimy powyżej poziomu serca. Nie należy zbyt mocno ściskać opaską elastyczną, gdyż nadmierny ucisk może być przyczyną zaburzenia krążenia. Gdy powyższe sposoby nie przynoszą poprawy, a ból uniemożliwia normalny ruch, obrzęk nie maleje lub narasta, konieczna jest konsultacja z lekarzem i wykonanie zdjęcia rtg. Szybką konsultację ortopedy uzgodnisz np. w placówkach opieki medycznej Medistore.com.pl
Zwichnięcia i złamania
Zwichnięcie jest to przemieszczenie się powierzchni stawowych, tak, że się nie dotykają. Objawy są takie jak przy skręceniu. Zwichnięcie dotyczy najczęściej stawów: łokciowych, barkowych oraz palców. Wymaga interwencji lekarskiej, w odpowiednim znieczuleniu chirurg lub ortopeda nastawia stawy na właściwe miejsce i unieruchamia kończynę na kilka tygodni w specjalnej ortezie.
Do złamania dochodzi wskutek zadziałania tak dużej siły, której kość nie jest w stanie wytrzymać. Charakterystyczne objawy to ból i obrzęk złamanej kończyny oraz krwiak i patologiczna ruchomość. Pierwsza pomoc polega na unieruchomieniu dwóch sąsiadujących ze złamaniem stawów, za pomocą np. dłuższego kija, deski, a jeżeli nie mamy nic, to należy przybandażować złamaną nogę do zdrowej, aby ułatwić transport do szpitala. Jeżeli dojdzie do złamania otwartego czyli przebicia kości przez skórę i do przerwania ciągłości tkanki, należy ranę zabezpieczyć jałowym opatrunkiem i natychmiast wezwać pomoc, oczywiście pamiętając o właściwym unieruchomieniu kończyny.
Obecnie nastała moda na aktywny tryb życia, uprawianie sportów i turystyki. Jest to pozytywne zjawisko. Jednak niekiedy niepohamowana energia i zbytnia brawura jest przyczyną powstania wielu kontuzji i urazów. Oczywiście przytrafiają się one nawet najlepszym sportowcom, ale najważniejsze to wiedzieć i umieć udzielić właściwej pierwszej pomocy, gdyż często od tego zależy sprawność kości, stawów oraz całego ciała.
