Jakie są zasady sterylizacji narzędzi medycznych?

Sterylizacja urządzeń medycznych – akcesoria i zasady ich wykorzystania

Zarówno podczas mycia i przygotowywania sprzętów do wyjałowienia, jak i w trakcie samej sterylizacji, należy korzystać wyłącznie z przeznaczonych do tego narzędzi oraz akcesoriów.

Mycie i dezynfekcja

Podczas przygotowań do sterylizacji urządzeń medycznych wykorzystuje się:

Rękawiczki jednorazowe – niezbędne podczas manualnego mycia oraz wstępnej dezynfekcji. Stanowią ważną ochronę przed krwią lub innymi materiałami zakaźnymi, preparatami chemicznymi wykorzystywanymi w trakcie dekontaminacji oraz zakłuciem lub skaleczeniem. Nie należy korzystać z cienkich i delikatnych rękawic diagnostycznych; rękawiczki używane przy myciu i dezynfekcji narzędzi medycznych muszą posiadać certyfikaty dopuszczające stosowanie ich przy tego typu czynnościach.
Narzędzia do mycia i dezynfekcji – w zależności od sposobu, w jaki w danej jednostce przeprowadza się ów proces, mogą być to myjki ultradźwiękowe, wanny lub specjalne myjnie-dezynfekatory. Konieczne są także akcesoria lub sprzęty pozwalające na dokładne wysuszenie zdezynfekowanych przedmiotów przed ich umieszczeniem w autoklawie.
Preparaty chemiczne do dezynfekcji – najczęściej wykorzystuje się środki na bazie alkoholi, chloru, pochodne fenolu oraz aldehydy i nadtlenki. Trzeba przy tym pamiętać, że pochodnych fenolu nie powinno się używać do dezynfekcji narzędzi, które mają mieć kontakt z błonami śluzowymi lub skórą. Niezależnie od rodzaju preparatu należy zawsze dokładnie zapoznać się z instrukcją użycia, skrupulatnie przestrzegać zaleceń producenta i używać go wyłącznie zgodnie z przeznaczeniem.

Sterylizacja

Urządzeniem, które pozwala wyjałowić sprzęty, jest sterylizator. Aby jednak działał on skutecznie, również na tym etapie należy pamiętać o prawidłowym wykorzystaniu takich akcesoriów jak:

Torebki do sterylizacji – zabezpieczają narzędzia przed zanieczyszczeniem oraz działaniem wilgoci po wyjałowieniu, aż do momentu ponownego użycia. Mogą być to zarówno pojedyncze opakowania, jak i specjalne rękawy do sterylizacji; ważne jest dopasowanie ich rozmiaru do wielkości i ilości narzędzi, zgodnie z instrukcją producenta. W przypadku ostrych narzędzi, które mogą przebić lub uszkodzić pakiet, zaleca się stosowanie specjalnych silikonowych osłonek.
Woda destylowana/demineralizowana – o przewodności < 15µS/cm, niezbędna zarówno w procesie dezynfekcji, jak i podczas sterylizacji. Korzystanie z niej zapobiega zakamienieniu, a co za tym idzie – uszkodzeniu autoklawu.
Testy kontroli sterylizacji – to testy biologiczne lub chemiczne, które pozwalają upewnić się, że cały proces przebiegł prawidłowo. Korzystanie z nich jest obowiązkowe, również wtedy, gdy sterylizator narzędzi medycznych jest sprawny, a wytyczne sterylizacji narzędzi – dokładnie przestrzegane. Rodzaj wykorzystywanych testów (i wynikająca z tego częstotliwość ich wykonywania) zależy między innymi od rodzaju oraz zaleceń producentów poszczególnych modeli sterylizatorów.

Zasady sterylizacji

Podstawą procedury sterylizacji narzędzi chirurgicznych jest dokładne przestrzeganie zasad prawidłowej dezynfekcji oraz czyszczenia sprzętów przed umieszczeniem ich w sterylizatorze. Poszczególne czynności muszą być wykonane w ściśle określonej kolejności, tj.:

Mycie.
Dezynfekcja.
Osuszenie.
Pakietowanie.
Prawidłowe ułożenie pakietów w autoklawie.
Wyjęcie z autoklawu, opisanie pakietów.

Tylko ścisłe przestrzeganie zasad sterylizacji pozwala mieć pewność, że są one całkowicie oczyszczone z drobnoustrojów, a co za tym idzie – bezpieczne dla pacjentów i personelu. Jeśli w danym gabinecie nie ma możliwości wygospodarowania przestrzeni pozwalającej na przeprowadzenie tej procedury w prawidłowy sposób, warto przeanalizować, ile kosztuje sterylizacja narzędzi w szpitalu. W takiej sytuacji bowiem lepiej jest oddać narzędzia do wyjałowienia zewnętrznej jednostce, niż ryzykować zdrowiem, a nawet życiem pacjentów.